Opinie

Thora niet negatief over bezit

In tegenstelling tot wat vaak wordt gezegd en gedacht wijst God in de boeken van Mozes het genieten van aardse bezittingen niet af, stelt rabbi Aryeh Spero .

8 September 2006 21:27Gewijzigd op 14 November 2020 04:05
„Zonder privébezit kan er ook geen idee van liefdadigheid zijn.” Foto RD, Anton Dommerholt
„Zonder privébezit kan er ook geen idee van liefdadigheid zijn.” Foto RD, Anton Dommerholt

Men zou denken dat een van origine religieus document als de Thora -de vijf boeken van Mozes, het Oude Testament- zichzelf beperkt tot puur geestelijke thema’s. Toch vinden veel socialistische economen en communisten de Thora verontrustend, omdat een van haar belangrijkste gaven aan de mensheid het idee van het privébezit is. Privébezit en de aanwas daarvan resulteren in een goed geordende, voorspelbare samenleving en zijn noodzakelijke voorwaarden voor een blijvende beschaving. En een beschaafde samenleving is wat de Thora door haar voorschriften op het oog heeft.Geschapen zijn naar Gods beeld betekent dat een mens, net als God, verantwoordelijk, doordacht, weloverwogen en barmhartig moet handelen. Daarvan komt niets terecht, behalve misschien in een situatie waarin het individu, en niet de staat of het collectief, de last van de menselijke creativiteit draagt. Genesis staat vol met bevelen voor de individuele mens om zelf verantwoordelijk te zijn.

Er kan immers geen persoonlijke groei zijn tenzij dat iemand een persoonlijk aandeel heeft in een bepaalde onderneming. Er kan geen ontwikkeling zijn zonder de gewoonten die geleerd worden bij het nemen van eigen verantwoordelijkheden. De Thora zegt dat werk een fundamentele waarde is. Leviticus zegt ons dat we „zes dagen zullen arbeiden” en ook dat rechtschapenheid zichtbaar is in een baas die zijn werknemers op tijd betaalt. Deze en vele andere waarden komen voort uit een directe relatie tot persoonlijke zaken. Zeker, een God Die mensen liefheeft, wil dat ieder mens uitblinkt en het beste is wat hij kan zijn. Geschiedenis en sociologie hebben aangetoond dat de mens het meeste tot ontplooiing komt in samenlevingen die vrij zijn.

Erven
Nooit is er een vrije samenleving geweest zonder een wet met verplichtende contracten en privébezit. Ieder man onder zijn vijgenboom, ieder man onder zijn wijnstok, ieder gezin onder zijn vaandel. Dit is een steeds terugkerend thema in de Bijbel. Dat de mens zo vastgeworteld is -bereid om de voldoening van vandaag op te schorten als offer aan de belofte van morgen- komt door de verbondenheid aan wat vandaag zijn eigendom is, en dat morgen nog steeds zijn zal: zijn wijngaard, zijn boomgaard. Een individu werkt doelgerichter, beter, wetend dat na de dood zijn geliefden zullen erven wat hij produceerde, omdat hij het nalaat. De consequentie: de wereld is een glansrijker plaats.

Om te zorgen dat iemand zijn bezittingen behoudt, hield de Bijbel de belastingen op eigendom en land onder de 15 procent. Deuteronomium noemt het een ernstige zonde als iemand de grens van een anders veld overtreedt. Privéruimte heeft integriteit. Er is geen rechtvaardiging voor het nationaliseren van familieland - dat komt neer op stelen.

Liefdadigheid
Verkondig het land vrede, is de gedachte van Leviticus. Maar er kan geen politieke vrijheid zijn zonder dat er eerst economische is. Mensen kunnen hun mening over de regering of de politiek niet vrij uitspreken als hun bron van inkomen afhankelijk is van de staatslieden die ze willen bekritiseren of verdrijven. De vrijheid van meningsuiting en samenkomst is gekoppeld aan de beperkingen op privébezit.

Zonder privébezit kan er ook geen idee van liefdadigheid zijn. De Heere bouwde een wereld van barmhartigheid, leert de psalmist, bedoelend dat het aan ons is, en niet aan een theoretische eenheid, om barmhartig te schenken uit datgene wat van ons is. Er is pas sprake van ware barmhartigheid wanneer men geeft uit eigen bezit. Het deel van de oogst dat op het land achtergelaten werd voor de armen in de Bijbeltijd was er een voorbeeld van dat echte giften niet van de staat komen, maar van het individu. In feite zijn het de directe daden van barmhartigheid die onze zielen verbeteren, in tegenstelling tot die daden die door plaatsvervangers gedaan worden. De Thora verkiest de relatie tussen weldoener en welgedane boven collectivisme. Exodus beschrijft de voldoening die een individu ervaart als hij succes ziet in de vruchten van zijn arbeid, en weldadigheid is er daar een van. Kort gezegd, weldoen is iets persoonlijks.

Velen willen ons doen geloven dat de Almachtige op een ongezonde en egoïstische manier de liefde veroordeelt die een mens heeft voor eigen bezit. De Thora spreekt anders. Als het gaat over het vrijstellen voor militaire dienst, dan geeft de Thora in Deuteronomium vrijstelling aan een man die een huis gebouwd, een nieuwe wijngaard geplant of een vrouw getrouwd heeft. Zo’n man is te zeer in gedachten verzonken om in het leger te vechten. De Thora gaat verder met te zeggen dat het onnatuurlijk is voor een man om op te geven wat zojuist zijn eigendom geworden is. God bepaalt dat deze verlangens en banden geldig zijn. Daarom is het niet egoïstisch om je te verheugen in wat je bereikt hebt; het is juist natuurlijk, zoals God zegt.

Meer
Het hedendaags liberalisme, een variant van het klassieke socialisme, is gebouwd op de politiek van de afgunst. Er zijn mensen die niet kunnen verkroppen dat anderen meer hebben dan zij. De Tien Geboden waarschuwen expliciet tegen deze gevoelens: „Gij zult niet begeren uws naasten huis, gij zult niet begeren uws naasten vrouw, noch zijn dienstknecht, noch zijn dienstmaagd, noch zijn os, noch zijn ezel, noch iets dat uws naasten is.” De Thora zegt dat als iemand deze dingen wil hebben, hij zijn gedachten moet richten op het verdienen en verwerven ervan. Als hij na dat alles nog niet alle bezittingen heeft die zijn vriend heeft, laat hem dan blij zijn met de andere voldoening gevende aspecten van het leven - studie, doel, gezin, vriendschap, kunst of natuur.

Privébezit biedt stabiliteit aan mens en samenleving, een impuls voor het werk, opoffering, hoop, wederkerigheid - allemaal emoties die zich ontwikkelen tot een nobel systeem van waarden. Anders dan luiheid geeft het voorspoed en gezondheid. En als we de Bijbel volgen, zal deze voorspoed niet degenereren in decadentie.

De auteur is president van de organisatie Caucus for America, een organisatie die zich inzet voor behoud van de Amerikaanse cultuur en samenleving.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer