CAMBRIDGE – Een 23‑jarige comapatiënte voert in haar gedachten mondelinge opdrachten uit die artsen haar geven terwijl ze bewusteloos is. De hersenactiviteit verschilt niet met die van een gezonde vrijwilliger, zo blijkt uit scanbeelden.Dat melden Britse en Belgische onderzoekers in het jongste nummer van het tijdschrift Science. De 23‑jarige vrouw liep in 2005 ernstig hersenletsel op tijdens een verkeersongeval. Vijf maanden later was ze nog bewusteloos en werd door een team van artsen vastgesteld dat ze voldeed aan alle criteria die gelden voor het verkeren in een ”vegetatieve toestand”.

Vervolgens onderzochten de artsen haar hersenactiviteit met een zogeheten functionele MRI‑scanner (fMRI), waarbij de hersendoorbloeding wordt vastgelegd tijdens diverse testen. Zo werd de jonge vrouw gevraagd zich voor te stellen dat ze in haar huis liep door alle kamers en dat ze tennis speelde. De scanbeelden die tijdens die opdrachten werden gemaakt, verschilden niet van de beelden afkomstig van gezonde vrijwilligers.

De scanbeelden van de jonge vrouw bewijzen volgens onderzoeker dr. Adrian Owen van de University of Cambridge „zonder enige twijfel dat ze zich bewust is van haar omgeving en van zichzelf.”

De onderzoekers hopen in de toekomst met hersenscans te kunnen bepalen wat vegetatieve patiënten wel en niet kunnen. Als fMRI‑scans echter negatief uitpakken, vormt dit volgens de onderzoekers geen bewijs dat er geen sprake is van bewustzijn. „Dat komt bij fMRI vaker voor, ook bij gezonde vrijwilligers.”

In een commentaar stelt psycholoog Lionel Naccache, verbonden aan de afdeling cognitieve neurobeeldvorming van het Franse onderzoeksinstituut Inserm, dat er bij de jonge vrouw sprake is van „een rijk gedachtenleven” ondanks het feit dat ze dit in haar uiterlijke gedrag niet kan laten zien. Ze kan gesproken taal begrijpen en ze is in staat denkbeeldige taken uit te voeren. „Aan de andere kant gaat het hier om één patiënt met relatief weinig hersenletsel. Bij de meeste andere patiënten in een vegetatieve toestand is sprake van meer hersenschade.”

In juni beschreef de Britse radioloog Ralf Clauss in het blad NeuroRehabilitation drie patiënten in een vegetatieve toestand die enige uren ontwaakten telkens nadat zij het slaapmiddel Zolpidem kregen toegediend.

De bevindingen van de onderzoekers geven de ethische discussie over patiënten die verkeren in een zogeheten permanent vegetatieve toestand een nieuwe impuls. Voorjaar 2005 overleed in de VS comapatiënte Terri Schiavo na een jarenlange juridische strijd tussen haar ex‑man en haar ouders. Amerikaanse rechters beslisten dat haar sondevoeding mocht worden gestaakt.