Van de PvdA hebben we op beide punten nog niets vernomen. Goed beschouwd is het een merkwaardige situatie dat de grootste oppositiepartij meer overrompeld lijkt door de versnelde verkiezingen en minder vlot in de startblokken staat dan de grootste regeringspartij. Maar dat terzijde.Het CDA is er in elk geval klaar voor. Klaar voor de campagne en, qua programma, klaar voor de komende jaren. Dat suggereert de partij tenminste door als plaats voor de presentatie van het programma het Amsterdamse ”Huis van de Toekomst” te kiezen.

Nu kan niet ontkend worden dat het CDA de achterliggende jaren veel heeft geïnvesteerd in de toekomst van Nederland. Door forse ingrepen in de verzorgingsstaat hebben de drie kabinetten-Balkenende ervoor gezorgd dat ons land vlot kan aanhaken bij de zich herstellende wereldeconomie.

Maar of het nieuwe verkiezingsprogramma even toekomstgericht is als het beleid van de achterliggende jaren, is de vraag. Het valt op dat de partij dit keer niet komt met grote maatregelen. Nee, het gaat nu om verdieping van het beleid, stellen de christendemocraten. „We gaan van een hervormingsagenda naar een maatschappelijke investeringsagenda”, zei lijsttrekker Balkenende donderdag.

Die keuze valt te begrijpen. Kabinetten kunnen niet aan de gang blijven de samenleving op zijn kop te zetten. Op zeker moment moeten politici ook weer op de rem weten te trappen om hun energie eerst eens een tijdje te besteden aan het zorgvuldig uitvoeren van eerdere maatregelen.

Tegelijkertijd moet het CDA zich hoeden voor de verleiding op zijn lauweren te gaan rusten. Zo kunnen er kritische kanttekeningen geplaatst worden bij het besluit de AOW de komende jaren geheel ongemoeid te laten. Is het echt mogelijk de kosten van de vergrijzing op te vangen door het benodigde geld te vinden buiten de AOW zelf? Is het niet te gemakkelijk geredeneerd dat dit eenvoudig kan door te snijden in de bureaucratie, door te bezuinigen op de zorg en door het inzetten op arbeidsparticipatie? Het verminderen van bureaucratie bijvoorbeeld is veel gemakkelijker opgeschreven dan gerealiseerd.

Zo bezien is het niet vreemd dat VVD-leider Rutte constateerde dat „dit programma ambitieuzer had gekund.”

Ambitieuzer had het verkiezingsprogramma ook gekund als het gaat om medisch-ethische thema’s. Terecht spreekt het programma over het handhaven van de vijf dagen bedenktijd bij abortus, over de extra aandacht die moet uitgaan naar het voorkomen van ongewenste zwangerschappen en naar goede voorlichting over alternatieven voor abortus, zoals adoptie.

Maar in de kern moet de mede door het CDA tot stand gekomen abortuswet gewoon blijven bestaan, vindt de partij. Jammer, want een wat sterker christendemocratisch appel op een ook op dit punt verloederde samenleving, had het CDA niet misstaan. Net zomin als een iets grotere ambitie als het gaat om de bescherming van menselijk