Hun advocaat, P. Kuijper, zei dinsdag dat hij deze week de staat, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de gemeente Amsterdam voor de rechtbank in Den Haag dagvaardt.Maandag werd Amsterdam nog door de gemeentelijke ombudsman op de vingers getikt wegens „niet behoorlijk” handelen met onverwachte huisbezoeken bij mensen die een uitkering aanvragen. Maar volgens Kuijper is er een landelijk probleem door het ontbreken van wetgeving en „rotzooien” veel gemeenten nu met de grondrechten van hun inwoners door inbreuk te maken op hun privacy. „Veel mensen laten een huisbezoek toe, omdat ze bang zijn hun uitkering te verliezen als ze weigeren.”

Door de gezamenlijke procedure hopen de 75 betrokkenen duidelijkheid te krijgen over hun rechten en plichten. De mensen, van wie 60 procent uit Amsterdam, zijn onder meer verzameld via klachten die bij de Landelijke Cliëntenraad zijn binnengekomen. Ook voorzitter J. Laurier van de Cliëntenraad merkt dat er landelijk veel onduidelijkheid heerst en dat mensen „onnodig overrompeld worden en zich als verdachte behandeld voelen.”

Kuijper: „Het is helder dat gemeenten moeten kunnen controleren op fraude, maar er is niets in de wet geregeld over de bevoegdheden van gemeenteambtenaren bij controles aan huis.” De raadsman wijst erop dat in het strafrecht wel strenge voorwaarden gelden om over te kunnen gaan tot huiszoeking, omdat het als een zware inbreuk op de privacy wordt gezien. Volgens hem zou de rijksoverheid ook strikte bepalingen in de Wet werk en bijstand moeten opnemen over huisbezoeken.

SP-Tweede Kamerlid J. de Wit heeft gisteren aan staatssecretaris Van Hoof (Sociale Zaken) duidelijke voorwaarden gevraagd. „Fraudeurs moeten hard worden aangepakt, maar behandel niet iedereen met een uitkering als crimineel.”