Het overleg van de wereldhandelsorganisatie WTO dat donderdag in de Zwitserse stad begon, is tot nu toe uiterst moeizaam verlopen. Dit weekeinde moet er op belangrijke onderdelen van de besprekingen vooruitgang worden geboekt.De directeur van de WTO, de Fransman Pascal Lamy, zei vrijdag dat de onderhandelingen in een crisis dreigen te belanden. Er moet volgens hem binnen enkele uren of dagen een doorbraak worden bereikt. Gebeurt dat niet, dan staat de toekomst van de onderhandelingen als geheel op het spel, zo zei een woordvoerder van Lamy.

De besprekingen in Genève maken deel uit van de zogeheten Doharonde, die eind 2001 begon en moet leiden tot het wegnemen van handelsbelemmeringen op het gebied van vooral landbouw en industriegoederen. De onderhandelingen moeten uitmonden in een alomvattend akkoord, waarover de leden van de WTO het bij consensus eens moeten zien te worden.

Donderdagavond bleek al dat er uiterst weinig beweging zat in de zaak. Een woordvoerder van de Europese Unie zei het toen „uiterst onwaarschijnlijk” te achten dat de deelnemers er dit weekeinde uitkomen. De standpunten van de zes belangrijkste handelsblokken liggen volgens hem te ver uiteen. Deze groep van zes bestaat behalve de EU uit de Verenigde Staten, Japan, India, Brazilië en Australië.

Nederland is in Genève alleen op ambtelijk niveau vertegenwoordigd. In verband met de val van het kabinet-Balkenende hebben de teruggetreden minister Brinkhorst en demissionair staatssecretaris Van Gennip verstek moeten laten gaan. Het was aanvankelijk wel de bedoeling dat zij naar Genève zouden afreizen.

De onderhandelingen in Genève zijn vrij technisch van aard, waarbij onder meer moet worden bepaald hoe invoerheffingen voor industrieproducten omlaag moeten worden gebracht. Ook vermindering van de landbouwsubsidies en ruimere markttoegang in de landbouw vormen hete hangijzers. Grofweg dringen ontwikkelingslanden aan op ruimere afzetmogelijkheden voor hun landbouwproducten. De rijkere landen op hun beurt dringen aan op liberalisering van de dienstensector in landen die in ontwikkeling zijn.

Het overleg in Genève moet de opmaat vormen voor besprekingen die eind volgende maand volgen. Mocht overeenstemming op het gebied van industrie en landbouw dan uitblijven, dan zit een alomvattend handelsakkoord er dit jaar niet meer in. Vanaf volgend jaar kan het Amerikaanse Congres zich weer inhoudelijk in het debat mengen. Nu kan het alleen maar ja of nee zeggen tegen een akkoord.

De handelsronde begon eind 2001 in de hoofdstad van Qatar, Doha, kort na de terreuraanslagen in de VS van 11 september. Internationaal bestond toen overeenstemming over de noodzaak om juist op dat moment een stap voorwaarts te maken. Onderhandelaars lijken er nu eerder de voorkeur aan te geven om niet te lang door te praten, om zo eventuele schade te beperken.

Volgens direct betrokkenen is het momenteel „balanceren op een heel dun draadje.” Aan de ene kant bestaat alom de wens om de internationale handel verder te liberaliseren, aan de andere kant springen veel landen in de bres voor bepaalde sectoren die ze liever willen beschermen.