Vroeger hoorde Nederland bij de top vijf van gezondste landen van Europa. Met een levensverwachting van 81 jaar voor vrouwen en 76 jaar voor mannen zit ons land nu ergens in het midden van de Europese ranglijst.Ook voor jongeren is de trend ongunstig. Zij worden steeds zwaarder: overgewicht komt in 2004 bijna twee keer zo vaak voor dan in 1997.

Het alcoholgebruik onder jongeren blijft stijgen, vooral bij meisjes. Dronk in 1992 43 procent van de meisjes, in 2003 was dit gestegen tot 57 procent. Bij jongens was dit in 2003 60 procent. Binnen Europa is overmatig alcoholgebruik in het weekend onder jongeren alleen in Ierland nog hoger. In Nederland is dat 28 procent; in Ierland 32.

Daarbij rookt van de tienerjongens 45 procent. Bij tienermeisjes ligt dat percentage op 36.

Het RIVM vindt dat de overheid meer moet doen aan het voorkomen van welvaartsziekten, en het aanleren van een gezonde levensstijl. Alleen op gedragsverandering gerichte maatregelen zijn volgens het instituut niet voldoende; ook de omgeving van jongeren moet worden aangepakt.

Volgens de stichting voor alcoholpreventie STAP betekent dit dat de Tweede Kamer voorstellen van Hoogervorst om de verkoop van alcohol te ontmoedigen niet langer kan negeren. Hoogervorst pleit onder andere voor een hogere leeftijdsgrens, een verbod op verkoop van zoete mixdranken in de supermarkt en een beperking van alcoholreclame op radio en tv.

„Met het brede draagvlak onder wetenschappers en beleidsmakers kan draagvlak bij de politiek voor daadkrachtige maatregelen niet uitblijven”, aldus voorzitter Van Dalen van STAP.

Hij wijst verder op het internationale onderzoeksrapport ”Alcohol in Europe”, dat eveneens benadrukt dat het streven naar gedragsverandering niet voldoende is. „Essentieel zijn maatregelen die de omgeving van jongeren beïnvloeden en met name de beschikbaarheid van alcoholhoudende drank beperken: met een doelgericht accijnsbeleid voorkomen dat alcohol te goedkoop is, het beperken van het aantal verkooppunten en inperking van verkoop aan minderjarigen. Voorlichting en educatie moeten worden ingezet om de noodzaak van deze maatregelen duidelijk te maken.”

Ook Stivoro, de stichting die het aantal rokers wil terugdringen, ziet in het rapport reden voor alarm. Nederland scoort met maatregelen om het roken te ontmoedigen niet erg hoog in Europa. Typische ’rooklanden’ als Italië en Ierland hebben al lang en breed een rookvrije horeca ingevoerd. In Nederland is hier in de Tweede Kamer geen meerderheid voor te vinden.

Stivoro wil dat er meer geld beschikbaar komt voor campagnes tegen tabaksgebruik. Ook zouden rokers cursussen vergoed moeten krijgen die hen helpen bij het stoppen met roken. Verdere accijnsverhoging zou volgens de antirookstichting ook een mogelijkheid zijn.

Stivoro wordt gesubsidieerd door de Nederlandse Hartstichting, het Astma Fonds en de KWF Kankerbestrijding.

Volgens Hoogervorst moet het mogelijk zijn om Nederland weer terug te krijgen in de top vijf. De minister verwacht dat de fracties uiteindelijk door de omstandigheden gedwongen zullen worden om impopulaire maatregelen als een rookverbod in horecazaken toch te nemen.

Een zegsman van het RIVM onderstreepte gisteren nogmaals dat Nederland te weinig nadruk legt op het voorkomen van ziektes. Volgens hem hebben artsen en ziekenhuizen er op dit moment geen financieel belang bij om veel aandacht te besteden aan preventie.