Waterschap Vallei en Eem wil de Dunobeek, de Oorsprongbeek, de Spreng op de Hemelse Berg en de Gielenbeek in oude staat herstellen, de stroming terugbrengen en de waterlopen aansluiten op de slotgracht van Kasteel Doorwerth. Daarvoor is het nodig de grondwaterbeken schoon te maken en de sprengenkoppen -de bronnen- open te leggen.Onderzoek van T&A Survey bracht vorig jaar echter aan het licht dat er in en rond de beken ruim 8000 metalen voorwerpen in de grond zitten. „Dat kan van alles zijn”, zegt explosievenexpert J. Walraven. „Een colablikje, of een niet ontploft projectiel uit de Tweede Wereldoorlog. Het kan aan het maaiveld liggen, maar ook 2 meter diep in de grond zitten.”

In september 1944, tijdens de Slag om Arnhem, is er rond Oosterbeek zwaar gevochten. Daardoor komt er bij vrijwel elke graafactiviteit in de regio oorlogsmunitie tevoorschijn. Het Geldersch Landschap trof vorig jaar tijdens het schoonmaken van de gracht rond Kasteel Doorwerth extreem veel oorlogsmunitie aan. Een deel ervan is waarschijnlijk expres in het water gegooid om de buit niet in vijandelijke handen te laten vallen.

Maandag begon het schoonmaken van de beken. Het Amsterdamse ruimingsbedrijf denkt er zes weken voor nodig te hebben. „Dat gaat helemaal niet spectaculair”, zegt Walraven. „Er zijn twee groepjes van twee mensen bezig. Eén man graaft met een schop voorzichtig laag na laag weg, de ander houdt er een metaaldetector bij. Ze hebben ook een graafmachine bij zich, een kleintje, want we willen het wandelgebied zo min mogelijk verstoren. Er wordt ook slechts een 50 meter groot gebied afgezet, want het ontploffingsgevaar is klein. De Benedendorpseweg wordt afgesloten als we daar dichtbij gaan graven. Na de zomervakantie gaan we de vijvers schoonmaken. Dan gaat er een groter gebied dicht.”

Voor T&A Survey is het onschadelijk maken van oorlogsmunitie aan de orde van de dag. „Per jaar zijn er in Nederland zo’n 2000 meldingen van spontane vondsten van explosieven. Reken maar uit hoeveel dat er per dag zijn”, zegt Walraven. „Er zit nog ontzettend veel in de grond, en zo’n 10 procent daarvan bestaat uit blindgangers: niet-ontplofte bommen en munitie. Boeren stuiten tijdens het ploegen op explosieven, of het spul komt tijdens graaf- of baggerwerkzaamheden voor de dag. Er zijn de afgelopen jaren meermalen doden of gewonden bij gevallen. De explosieven worden steeds gevaarlijker, door veranderingen in de chemicaliën of doordat mechanismen verrotten.”

Sinds 1998 mogen ook civiele bedrijven het opruimingswerk doen. „Onder strenge richtlijnen. Het veiligheidsbesef in onze branche is groot.”