Buurtsuper met landelijk voedingsgebied
De grootste Russische supermarkt van de Benelux staat in Amstelveen. Supermarkt Moskou telt voor Nederlandse begrippen slechts een bescheiden aantal vierkante meters: 200 om precies te zijn. Toch komen liefhebbers van smetana, borsj, kaviaar en piwo -„nee, geen wodka”- hier volledig aan hun trekken. Niet alleen aan de buik is gedacht. De geest kan zich voeden met Russische literatuur, films en muziek.
Een groot bord op de gevel vermeldt in cyrillisch en Nederlands schrift dat het hier om een Russische supermarkt gaat. Wie naar binnen gaat, waant zich bijna op Russisch grondgebied. Eigenaar Wladimir Batoian is een onvervalste Rus. Zijn muurloze kantoor bevindt zich midden in de winkel vlak bij de kassa. Gemakkelijk voor het contact met de klanten, die behalve voor hun boodschappen ook komen voor een praatje met landgenoten.
De voertaal is dan ook Russisch. Nederlands is hier de allochtonentaal en dat is goed hoorbaar bij Batoian. Alhoewel, de Moskoviet redt zich na een verblijf van zes jaar in Nederland eigenlijk uitstekend. Een 60-jarige klant die zijn mandje vult met boodschappen blijkt helemaal geen Nederlands te spreken. In gebroken Duits weet de Rus duidelijk te maken dat hij sinds een halfjaar in Amstelveen woont, maar geen baan heeft.
Samen met zijn vrouw Natasja, zijn compagnon Alex en diens vrouw drijft Batoian de zaak. In westerse ogen ziet de winkel er eenvoudig uit. Geen reclameborden en -posters, wel schappen met handgeschreven prijskaartjes eraan en simpele boekenplanken aan de muur geschroefd. Toch heeft deze buurtsuper een voedingsgebied dat zich tot over de grenzen van Nederland uitstrekt. „Wij hebben ons in Amstelveen gevestigd omdat het geografisch goed ligt en omdat er hier veel Russen wonen”, zegt de winkelier. „Maar onze klanten komen uit het hele land en zelfs uit Duitsland.” In Amsterdam wonen zo’n 12.000 Russen, in heel Nederland ongeveer 50.000, al dan niet met een Nederlander getrouwd.
Ook de producten komen uit de wijde omtrek. Sommige ervan -bijvoorbeeld Matrosjka-poppen, originele samovar-theewarmers en ronde broodjes voor bij de thee- komen rechtstreeks uit Rusland, andere zijn in Duitsland gemaakt. Er is ook koopwaar -onder meer bepaalde zuivelproducten- die door een Vinkeveense boer naar Russisch recept wordt bereid.
De winkel heeft twee ’straten’ met Russische levensmiddelen: kaviaar, een soort ravioli, snoepjes, chocolade, bier, champagne, rijst en veel ingemaakte groenten waar Russen dol op zijn. Opvallend zijn de lange rijen augurkenpotten. „Nederlandse klanten die ze een keer proberen, zijn verkocht. Die blijven de spullen kopen”, verzekert Batoian. De meeste potten en blikken hebben etiketten met een cyrillische tekst erop: borsj, de bekende Russische bietensoep; smetana, zure room. Baltika-bier is een opkomende concurrent van Heineken volgens Alex, de compagnon van Batoian. „Om onze spullen voor Nederlanders aantrekkelijker te maken, willen we proberen de etiketten ook van een Nederlandse tekst te laten voorzien.
We verkopen niet het complete levensmiddelenpakket van een gezin, maar kunnen wel alles op bestelling de volgende dag leveren”, verklaart Batoian. Een aantal schappen met Nederlandse waren -groenten van Hak, Appelsientje en dergelijke- is kennelijk bedoeld om ook ander publiek de buurtsuper in te lokken. Nederlandse consumenten wel te verstaan, in de hoop dat die zich vervolgens aan Russisch eten wagen.
Wat Batoian het leukst vindt, is het modernste onderdeel van het assortiment. „Met de hoeveelheid boeken, cd’s en videofilms steken we Albert Heijn de loef af. Je moet weliswaar goed opletten waar vraag naar is, maar deze spullen bederven niet. Met worst en vlees moet je altijd oppassen dat ze op tijd worden verkocht.”
De zakenman zegt kans te zien om boeken die nog nat van de Russische drukpers rollen meteen te importeren en in zijn winkelassortiment op te nemen. „Mijn boeken zijn veel goedkoper dan Nederlandse. De prijzen variëren van 1 euro voor een paperback tot 60 euro voor een encyclopedie.” Russen hebben over het algemeen veel meer boeken in huis dan Nederlanders. „Mijn moeder heeft een bibliotheek met duizenden exemplaren. Ik verkoop met name op vrijdag en zaterdag honderden boeken.” Op de een of andere manier is het leren van Russisch in bij veel Nederlanders, zodat die ook vaak bij hem om woordenboeken en gewone boeken komen, zegt de winkelier. „Er staan boeken uit de klassieke literatuur, over kunst, over de orthodoxe kerk en iconen. Is goede business.”
De zakenman -in zijn vaderland had hij een boeken- en instrumentenhandel- begon twee jaar geleden in Nederland met twee kleine supermarkten in Bussum en Amsterdam-Oost. Toen die te weinig ruimte voor groei boden, besloot hij het groter op te zetten. Hij opende op 12 april deze winkel in Amstelveen. Tegelijk is hij ook nog leverancier voor twee kleinere zaken in Eindhoven en Rotterdam. „In deze zomermaanden komen er niet zoveel klanten. Veel Russische mensen zijn op vakantie. In september verwachten we weer meer kopers.” Plannen voor meer winkels in Nederland heeft hij niet. Misschien wel in België of Frankrijk.
Zou hij wel weer terug willen naar Moskou? „Ik blijf me wel een Rus voelen. Maar hoe het zal gaan, dat weet ik niet.”