Wel wil het kabinet dat er iedere vier jaar onderzoek wordt gedaan naar het draagvlak voor die verbanden en dat er hogere eisen aan hun bestuur worden gesteld.Dat heeft minister De Geus (Sociale Zaken) dinsdag bij de viering van het vijftigjarig bestaan van de schappen in de Keukenhof bekendgemaakt. Als de Tweede Kamer akkoord gaat met het beleid van het kabinet, wordt ook het huidige moratorium opgeheven en kunnen er weer nieuwe product- en bedrijfschappen worden opgericht. De instellingen bestaan vooral in agrarische sectoren en zorgen voor zelfregulering op bijvoorbeeld het gebied van voedselveiligheid.

Het bestaan van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties staat al enige tijd ter discussie. Zo is er kritiek op de verplichtingen die ze kunnen opleggen aan alle ondernemers in een sector. Vorig jaar hebben de zeventien schappen in opdracht van het kabinet onderzoek laten doen naar hun bestaansrecht.

Begin deze maand maakten de instellingen bekend met een code voor goed bestuur te komen. Deze code moet nog dit jaar in werking treden. Er komt onder meer in te staan dat de besturen transparant en controleerbaar moeten zijn. Verder zegden de schappen toe dat ze bedrijven die onder hun bevoegdheden vallen, intensiever bij beleid zullen betrekken door bijvoorbeeld hun wensen te inventariseren.

De Geus wil de hogere eisen aan het bestuur in de Wet op de bedrijfsorganisatie gaan vastleggen. Volgens de minister is meer helderheid nodig rondom benoemingsprocedures. Bijvoorbeeld om de schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan. Verder moet volgens de bewindsman de democratische legitimiteit van de schappen verbeteren en moet iedere betrokkene zijn stem kunnen laten horen.

Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de brancheorganisatie van supermarkten, is blij met de aanpak van De Geus. Supermarkten zijn in diverse productschappen vertegenwoordigd, omdat ze veel met de voedselketen te maken hebben. Het CBL vindt het hoog tijd voor modernisering. Het wijst erop dat het bedrijfsleven na vijftig jaar beter georganiseerd is in brancheorganisaties.

Voor de schappen ziet het CBL nog wel een rol weggelegd voor een vorm van mede bewind voeren met de overheid over belangrijke onderwerpen, zoals voedselveiligheid, plant- en diergezondheid en duurzame productie. De schappen kunnen volgens de organisatie bij incidenten of crises een hele keten aanspreken.