Bij nagenoeg alle FNV-kantoren hing de vlag vrijdag halfstok. Nederlands grootste vakcentrale vroeg aandacht voor Workers Memorial Day, een internationale gedenkdag voor slachtoffers van slechte arbeidsomstandigheden.De gedenkdag kent in Nederland nog geen lange traditie. Pas vorig jaar besteedde FNV er voor het eerst serieus aandacht aan. De vakcentrale presenteerde toen de resultaten van een onderzoek dat was uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam. Hieruit bleek dat er in Nederland ieder jaar minstens 2600 werknemers omkomen als gevolg van gevaarlijk werk of slechte arbeidsomstandigheden.

„Ruim 2600 slachtoffers per jaar. Dat is ruim drie keer zo veel als het aantal doden dat er jaarlijks in het verkeer valt”, zegt FNV-arbodeskundige Wim van Veelen. Toch krijgen de werkgerelateerde slachtoffers volgens hem maar weinig aandacht. „Als er honderd Nederlanders zouden omkomen bij een vliegramp, zou dit het nieuws dagenlang beheersen. Maar op het ongeval met de steiger in de ketel van de Amercentrale na, halen slachtoffers van slechte arbeidsomstandigheden zelden de media.”

De FNV bepleitte daarom vrijdag een blijvend monument voor werknemers die zijn overleden door onveilige en ongezonde arbeidsomstandigheden. Ook onderzoekt de vakcentrale de mogelijkheden voor een digitaal gedenkregister op internet. Van Veelen: „Het is voor nabestaanden vaak niet te verteren dat ze een dierbare hebben verloren terwijl dit voorkomen had kunnen worden.”

Volgens van Veelen wordt er door bedrijven „onder keiharde economische druk” dikwijls beknibbeld op veiligheid. „Jaarlijks worden er maar liefst 150.000 ernstige ongevallen op de werkplek gemeld. Gemiddeld komen hierbij zo’n honderd werknemers om. Dat zijn aantallen die je niet voor mogelijk houdt in een beschaafd land.”

Handhaving van bestaande regelgeving zou een hoop ellende kunnen voorkomen, stelt Van Veelen. „Regels zijn er voldoende, alleen nemen veel bedrijven het hier niet zo nauw mee.”

Controle op de wetgeving is volgens de arbodeskundige minimaal. „In Nederland moeten 300 inspecteurs de arbeidsomstandigheden bij tienduizenden bedrijven controleren. Dat werkt natuurlijk niet.”

Uit het vorig jaar gepresenteerde onderzoek van de Universiteit van Amsterdam bleek dat het aantal slachtoffers van bedrijfsongevallen nog relatief beperkt is. Veel meer is er sprake van sterfgevallen door kanker of aandoeningen aan de long- en luchtwegen als gevolg van inademing van schadelijke stoffen en dampen.

Recent onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bevestigt dit. Volgens het RIVM sterven er jaarlijks 1853 werknemers door het werken met gevaarlijke stoffen.

Naast onveilige situaties op de bouwplaats of het werken met gevaarlijke stoffen blijkt ook een hoge werkdruk in toenemende mate een gevaar te vormen voor de gezondheid van werknemers. Werkstress geeft een aanzienlijk grotere kans op een verhoogde bloeddruk of hart- en vaatproblemen.

Volgens Van Veelen is Nederland Europees koploper werkdruk. „We hebben er hier een kunst van gemaakt om rustmomenten op de werkplek volledig weg te rationaliseren. Vroeger liep je tijdens het werk regelmatig voor advies of informatie naar een collega. Nu gaat alles per e-mail, we zitten de hele dag achter de pc. Bovendien is de hoeveelheid beschikbare werktijd vaak volgepropt.”

Volgens de arbodeskundige wordt er in Nederland ieder jaar zo’n 6 miljard euro besteedt aan „het weer oplappen” van werknemers met rsi- en burn-outverschijnselen. Dweilen met de kraan open, stelt hij. „Beter is het om voor werknemers een soort van maximale werkdruk vast te stellen. Ik geef toe dat dit lastig is, maar nu is werkdruk bij veel bedrijven helemaal geen issue. Een werknemer die klaagt over stress wordt vaak afgeschilderd als een watje.”