De huisarchivaris van de ANWB heeft een mobiele tentoonstelling ingericht over een eeuw kamperen. Deze brengt in beeld hoe het toeristisch kamperen in een eeuw tijd veranderde van obscuur fenomeen in een zeer populaire vrijetijdsbesteding voor de massa. Anno 2006 zijn er in Nederland ruim 6 miljoen tent- en caravanliefhebbers.„Rond 1900 werd er voor het eerst vakantie gevierd in een tentje, in Engeland”, legt Staal uit. „Destijds werd kamperen gezien als een rare bedoening. Alleen welgestelden hadden toen vakantie. Die vierden ze in een hotel. Kamperen kon eigenlijk niet, het werd gezien als iets onzedelijks.”

In Nederland werd het fenomeen in brede kring bekend toen de ANWB er in 1906 over begon te publiceren. De eerste kampeercijfers dateren van 1920, toen ongeveer 10.000 Nederlanders er met een tent opuit trokken. „Het wildkamperen komt dan op en gemeenten proberen dat tegen te gaan”, weet Staal. „Dat lukt uiteindelijk in 1928 met een beroemd arrest van de Hoge Raad over een boete op wildparkeren in Ommen. Vanaf dat moment mogen gemeenten het kamperen verbieden.”

Bitse akela
Een oplossing voor dit probleem laat niet lang op zich wachten. Er komt een kampeerkaart, waardoor controle mogelijk wordt. De kaart maakt een doorbraak als de ANWB zich in 1939 serieus op de als kool groeiende kampeermarkt stort. „In de Tweede Wereldoorlog neemt het binnenlands toerisme enorm toe omdat reizen naar het buitenland vrijwel onmogelijk is”, aldus Staal.

De Duitse bezetter verbiedt het kamperen in tenten en pleziervaartuigen. Vervolgens ontstaan de kampeerboerderijen, die ook onderdak bieden aan stedelingen die op het platteland naar voedsel zoeken.

Vlak na de oorlog komt de ANWB met een nieuw initiatief. In Ommen verrijst een opleidingscentrum voor kampeerders. „We hebben prachtige archiefopnamen van een bitse akela die haar cursisten op strenge toon toespreekt. Voordat mensen een kampeerkaart kregen, moesten ze voldoen aan strenge eisen. Pannen op het gras waren uit den boze, en men moest de juiste liedjes zingen.”

In de jaren ’70 maakt de bungalowtent zijn intrede en daarna is de trend naar steeds meer luxe niet meer te stuiten.

Exorbitante caravan
De ANWB verwacht dat dit jaar ruim 6 miljoen Nederlanders in een tent, caravan of ander mobiel onderkomen hun vakantie vieren. Het kamperen is uitgegroeid tot een markt met een zeer diverse doelgroep en een breed aanbod aan accommodaties. „Alles draait nu om differentiatie. Iedereen kan iets vinden wat bij hem of haar past”, vindt Staal.

Hij constateert aan de ene kant de terug-naar-de-natuurbeweging, die zo primitief mogelijk wil kamperen. Aan de andere kant ziet hij een grote groep mensen, onder wie veel relatief rijke 65-plussers, die steeds meer luxe wil. „Een exorbitante caravan met twee koelkasten en drie satellietschotels voor hun platschermtelevisies.”

(ANP)

Hoogte- en dieptepunten

uit de geschiedenis
De ANWB vierde afgelopen weekend tijdens de Kampeer- en Vakantiedagen een eeuw kamperen in Nederland. Enkele highlights uit de historie.

Eind 19e eeuw: T. H. Holding, een kleermaker uit Londen, introduceert het toeristische kamperen met de fiets als transportmiddel.

1906: Het fenomeen waait over naar Nederland, waar de ANWB erover publiceert in de Kampioen.

1920: Nederland telt ongeveer 10.000 kampeerders.

1926: Belangrijk arrest Hoge Raad: gemeenten mogen kamperen verbieden.

1930: Het aantal kampeerders verdubbelt naar ongeveer 20.000.

1940-1945: Een nieuwe groeispurt: 80.000 mensen vieren vakantie in een tent.

1946: De eerste kampeerpaspoorten worden uitgereikt.

1948: Oefenkampen in Ommen, waar Nederlanders kampeercursussen kunnen volgen.

1973: Het kampeerpaspoort wordt afgeschaft.

Medio jaren ’70: doorbraak bungalowtent.

Medio jaren ’90: kamperen verandert van aard, onder meer door de komst van winkels, discotheken en bingoavonden.

2006: Kamperen wordt steeds populairder. De ANWB verwacht dat dit jaar 6.130.000 Nederlanders gaan kamperen.