Hij roept op tot diepgaandere bezinning op het opvoeden en de taak die gezin, kerk en school daarbij hebben. Het wordt spannend hoe onze nieuwe regering zal omgaan met het welzijnsbeleid gericht op jongeren. Welke thema’s in de welzijnsnota zullen richtinggevend zijn voor het subsidiebeleid in de komende jaren? Ik ben daar niet gerust op. Het is nu al zo dat een gedeelte van de subsidie verworven moet worden door projecten uit te voeren die voldoen aan de overheidscriteria. Er is onmiskenbaar sprake van vermaatschappelijking. Vrijwilligerswerk van de kerk zal dienstbaar moeten zijn aan doelen die de overheid stelt. Wie betaalt, bepaalt immers!

Identiteitsgebonden organisaties zullen op hun tellen moet passen. Tegelijk dringt de vraag zich op of de waarde van het kerkelijk jeugdwerk in eigen kring wel voldoende beseft wordt.

Vorige week verscheen op deze pagina een artikel dat collega Herman van Wijngaarden (HGJB) op verzoek van de Nederlandse Jeugdgroep schreef over de waarde van het jeugdwerk. Mag en kan het jeugdwerk nog groeien? Bepleit werd dat jongerenorganisaties de nodige financiële ruimte krijgen om te blijven groeien.

Graag wil ik dat pleidooi onderstrepen. Ik kan me voorstellen dat zo´n pleidooi bij de beperking van de overheidsuitgaven niet door iedereen begrepen wordt. Dan is het goed om te weten dat het jeugd- en jongerenwerk in de achterliggende tien jaren minstens een kwart van de structurele subsidie is kwijtgeraakt. Op z’n minst zou bij een bezuinigingsoperatie bekeken moeten worden of de totale subsidiestroom voor jeugdwelzijn wel effectief en verantwoord wordt ingezet.

Preventieve waarde
Als het gaat om de zorg voor jongeren onderstreep ik de preventieve waarde van het jeugdwerk. Voorkomen is beter dan genezen. In het verlengde van het gezin kan het jeugdwerk veel betekenen als het gaat om de maatschappelijke participatie of integratie van jongeren. Om het eens heel duidelijk te zeggen: Deelname aan kerkelijk jeugdwerk is een ’must’ als je jongeren wilt leren verantwoordelijkheid te dragen in kerk en samenleving.

Iedereen weet dat dit vandaag geen overbodige luxe is. We hoeven maar te denken aan de toename van criminaliteit en geweld in onze maatschappij. En eerlijk gezegd: ook in de kerk is oog hebben voor elkaar lang niet altijd vanzelfsprekend.

Opvoeden
In het kerkelijk jeugdwerk is zowel aan de pedagogische doelstelling als aan de participatie door jongeren aandacht besteed. Om het in onze termen te zeggen: Het gaat om richting geven aan jongeren en ruimte vragen voor jongeren.

De pedagogische doelstelling werd ons niet altijd in dank afgenomen. Welke legitimatie heeft een jongerenorganisatie daarvoor? De lezers van deze krant zullen begrijpen dat voor ons de bijbelse opdracht vooropgaat. „Leer de jongere de eerste beginselen naar de eis zijns wegs.” (Spreuken 22:6a) Deze opdracht is ook in 2002 nog volop actueel.

Het is opmerkelijk dat de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) een advies gepubliceerd heeft over ”Aansprekend opvoeden”. De raad vraagt aandacht voor de pedagogische infrastructuur. Daarmee bedoelt de raad een netwerk waarin ouders, gezinnen, scholen, kindercentra, clubs en verenigingen zich aangesproken voelen als medeopvoeders. Er is in onze samenleving kennelijk zo veel mis, dat de opvoeding van kinderen en jeugdigen (opnieuw) een belangrijk item begint te worden. Opvoeden mag weer!

Het is dan ook tijd om de handen ineen te slaan. Het gaat volgens de RMO om een wijze van opvoeden die kinderen en jeugdigen aanspreekt, omdat ze aansluit bij de belevingswereld van jongeren. Het gaat ook om ”samenhang door identificatie”, dat wil zeggen: voor alle jongeren dient er een vertrouwde klein-schalige, homogene omgeving te zijn, waarin ze merken dat ze er werkelijk toe doen. Als kerkelijk jeugdwerker zet ik daar een uitroepteken achter.

In het jeugdwerk willen we graag aansluiten bij de belevingswereld van kinderen en jongeren. We onderstrepen het belang van identificatie en de waarde van jeugdwerk waar jongeren zich thuisvoelen. ”Aansprekend opvoeden” betekent in het kerkelijk jeugdwerk richting geven vanuit bijbelse waarden en normen.

Dat betekent niet dat de ouders geen taak hebben. Op dat punt is het RMO-advies te sterk gericht op maatschappelijke opvoedingsdoelen. De raad gaat ervan uit dat ouders verantwoordelijkheid delen met instanties. Dat kan mijns inziens niet betekenen dat in de buitenschoolse situatie instanties de taak van ouders voor een belangrijk deel gaan overnemen, omdat beide ouders aan het werk zijn.

Groei
Mag en kan dit jeugdwerk nog groeien? Bij de overheid pleiten we voor meer subsidie om de groei van het jeugdwerk mogelijk te maken. Tegelijkertijd beseffen we dat de motivatie voor dit werk dichter bij huis begint. We zijn blij dat een groeiend aantal jongeren meedoet in kerkelijk jeugdwerk. Ik heb de indruk dat ook steeds meer ouders inzien dat opvoeden geen privé-zaak is, hoewel de ouders wel de eerstverantwoordelijken zijn. Als het goed is zijn gezin, kerk en school samen betrokken op het welzijn van jongeren.

Graag bepleit ik het gesprek over ”richting geven aan jongeren” in iedere kerkelijke gemeente. Er is heel wat aan de hand in de wereld van de jongeren. Als ik de jongerensituatie goed taxeer, dan betreft dat ook de jongeren in onze gezindte. Ik aarzel als ik antwoord moet geven op de vraag of het wel goed gaat met het ingroeien van de jongeren in onze gemeenten. Er zijn veel jongeren in de kerk met vragen en problemen. Jongeren die er in de gemeente (nog) wel bijhoren, maar tijdens hun zoektocht het spoor bijster raken. Jongeren met persoonlijke problemen; op zoek naar zichzelf. Jongeren met problemen in de thuissituatie. Jongeren met problemen op het terrein van geloof en kerk.

Veel ouders, ambtsdragers en leidinggevenden in het jeugdwerk getroosten zich moeite om jongeren bij de gemeente te betrekken. Grote waardering heb ik daarvoor. Intussen zijn er ook ouders en ambtsdragers die de werkelijkheid niet echt onder ogen zien. Het jeugdwerk mag best groeien, maar ze doen er geen moeite voor om hun kinderen en jongeren er echt bij te betrekken. En wat laat de praktijk zien? Waar jongeren niet (meer) betrokken zijn, is het gevaar groot dat ze afgroeien van de gemeente en niet toegerust worden voor het staan in kerk en samenleving. Zo bezien heb ik er ook moeite mee dat allerlei vrijblijvende jongerenactiviteiten de plaats gaan innemen van het jeugdwerk dat binnen de kerk een plaats heeft.

Immers, bij uitstek binnen de gemeente is er de mogelijkheid om ”aansprekend op te voeden” bij het licht van de Schrift. Laten we in deze tijd van secularisatie en ikgerichtheid de bijbelse roeping van de gemeente niet uit het oog verliezen. Daaraan verbindt de Heere immers Zijn zegen!

Blijven groeien
Nog spannender dan de vraag naar subsidie met het oog op de groei van het jeugdwerk is de vraag naar betrokkenheid bij het welzijn van jongeren. Daartoe roep ik op. De overheid mag zien dat in onze kerken een groeiend aantal jongeren actief betrokken is bij kerk en samenleving.

Uiteraard betrek ik daarbij nadrukkelijk de vrijwilligers die leidinggeven aan kinderen en jongeren. Ze zijn er gelukkig. Mensen die soms al jaren inhoudelijk en aansprekend leidinggeven. Mensen die voor jongeren veel betekenen. Over de vraag of dat lukt bij zap-vrijwilligers zou ik graag willen debatteren.

Aansprekend opvoeden? Het kerkelijk jeugdwerk doet mee. Maar dan: Coram Deo.

De auteur is directeur van de Jeugdbond van de Gereformeerde Gemeenten (JBGG).