Zowel het buitenlands als het veiligheidsbeleid van China kenmerkt zich door stabiliteit en modernisering. De vraag is of de leiders in Peking in de toekomst een evenwichtig beleid tussen beide pijlers weten te vinden. Grote economische groei creëert nieuwe veiligheidsscenario’s in de regio, en deze leiden weer tot verdere modernisering van het leger. Er ontstaat derhalve een instabielere situatie in de regio, met name in de relatie tot India.„China zou zich nog meer moeten ontwikkelen tot een verantwoordelijke ”stakeholder” in het internationale systeem, of het nu gaat om het versterken en verbeteren van de Verenigde Naties, betrekkingen met de NAVO of de betrokkenheid van China bij non-proliferatieregimes”, zei minister Bot van Buitenlandse Zaken onlangs.

Er lijkt inderdaad regionaal wat beweging te komen in het beleid, waarbij ik vooral doel op de toenemende invloed van China op het Indiase subcontinent. New Delhi voelt zich op het Aziatische subcontinent politiek gezien steeds meer geïsoleerd. In de ogen van India lijkt er een pro-Chinese as (Pakistan, Nepal en Bangladesh) te ontstaan. Ook de harde opstelling van China in september 2005 tijdens de onderhandelingen over het grensgeschil tussen beide landen en het verschuiven van de militaire balans in de grensregio met Tibet vormen aanwijzingen dat de Chinese regering haar invloed in de regio poogt te vergroten.

Neutraliseren
De Amerikaanse regering poogt op een adequate wijze op deze politiek in te spelen door op haar beurt deze Chinese invloedspogingen via de as New Delhi-Washington (en mogelijk Tokio) te neutraliseren. De Amerikaans-Indiase betrekkingen zijn sinds 2005 aanzienlijk verbeterd. In juli beloofden de Verenigde Staten India volledige medewerking aan de ontwikkeling van zijn civiel-nucleaire programma. Dit was een radicale omslag in het beleid van de Amerikaanse regering. Zij had India in de ban gedaan nadat het land in 1998 een atoomwapen had getest. India beloofde een duidelijke scheiding aan te brengen tussen zijn civiele en zijn militaire nucleaire programma.

Inmiddels zijn de Amerikaanse wapenverkopen aan het Indiase leger hervat. Amerika streeft derhalve naar een strategische alliantie met India, hierbij inspelend op de onderhuidse tegenstellingen tussen China en India.

Tegen deze achtergrond is het de vraag of het bezoek van president Hu Jintao aan de VS de betrekkingen tussen beide landen zal verbeteren. Zo was de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Rice, de laatste weken enerzijds positief over de Chinese houding ten aanzien van Noord-Korea en Iran, anderzijds bekritiseerde ze echter het militaire beleid van China. Met name de verhoging van het defensiebudget was haar een doorn in het oog.

Het valt te begrijpen dat de Amerikaans-Indiase overeenkomst van juli 2005 bij China niet in goede aarde viel. De commentator van de Chinese krant People’s Daily van 26 oktober beschuldigde Washington ervan zich „zacht” op te stellen tegenover India en waarschuwde dat als de VS een „nucleaire uitzondering” maakten voor India, andere grootmachten, zoals China, dat kunnen doen voor hún vrienden, zoals Pakistan, Bangladesh en Birma.

Modernisering
Economische groei leidt tot andere veiligheidseisen, bijvoorbeeld als het gaat om het beschermen van de aanvoerlijnen van onder andere olie in de regio. Dit vereist een modernisering van het Chinese defensiebeleid. „We moeten op basis van de ervaringen op het punt van de nieuwe militaire veranderingen in de wereld de gelegenheden aangrijpen om een sprong te maken in de ontwikkeling van onze nationale verdediging en modernisering van het leger”, zei president Hu Jintao in mei 2003.

Vervolgens kondigde Peking in december 2004 het komende defensiebeleid aan: „China verbetert kwalitatief zijn strategische raketstrijdmacht. Het doel is een geloofwaardige nucleaire afschrikking en een ”counterstrike-vermogen” te hebben.” Concreet betekent dat: meer raketten die doelen in India, Rusland, de Verenigde Staten en de Pacific kunnen bereiken.

Ook de luchtverdediging wordt gemoderniseerd, zo blijkt uit een bericht van het Chinese Volksleger eind maart 2006. Daarin stond dat een nieuwe raket in de woestijn van Noordwest-China met succes een raket onderschepte. Volgens een Koreaanse nieuwsbron werd in deze oefening ook een hoogvliegend verkenningsvliegtuig neergehaald.

Een volgende stap zal ongetwijfeld een betere bescherming van de aanvoerlijnen van olie op zee zijn. De Chinese luchtmacht heeft momenteel bijvoorbeeld onvoldoende operationele capaciteit om acties van de marineschepen in de Zuid-Chinese Zee of in de Straat van Malakka te ondersteunen.

De verstoring van dit evenwicht tussen stabiliteit en modernisering leidt tot een instabielere veiligheid in de regio. De VS en India pogen daarom de grotere Chinese invloed op het Indiase subcontinent te neutraliseren. Een bezoek van de Chinese president aan de VS zal dit beleid niet tegenhouden.

De auteur is politicoloog en was onder meer werkzaam als stafmedewerker en onderzoeker bij de vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken.