Vijfenveertig miljard paar eetstokjes per jaar
PEKING - In het Lao Beijing Zha Jiang Mianrestaurant serveren ze de beste noedels van heel Peking. Niet voor niets komen er 300 klanten per dag. Als de dampende bakken noedels met een klap op tafel worden gezet, krijg je daarbij een papieren zakje met houten eetstokjes. Die verdwijnen na het eten, met de rest van de restanten, in de afvalbak. Zo gaat het ook bij de andere restaurants, of er nu noedels, pekingeend of kruidige Sichuangerechten op het menu staan.
Jaarlijks worden in heel China 45 miljard paar eetstokjes eenmalig gebruikt en weggegooid. Omgerekend zijn dat 25 miljoen bomen. Met het huidige tempo van de houtkap heeft China, waar de woestijngebieden snel in omvang toenemen, over tien jaar geen bossen meer, zo waarschuwen de milieuorganisaties. Het probleem van de ontbossing staat hoog op de politieke agenda. Daarom heeft de regering per 1 april een heffing van 5 procent op wegwerpeetstokjes ingevoerd.De studenten van de Peking Bosbouw Universiteit liepen voorop - al in 1999 kregen ze hun kantine zo ver om plastic eetgerei in te voeren. En op Pekings vooraanstaande Qinghua Universiteit ben je pas echt hip als je eetstokjes van huis meeneemt, liefst in een trendy hoesje.
In meer traditionele eetgelegenheden als het Zha Jiang Mian noedelrestaurant zijn dat soort trends nog niet doorgedrongen. Jaarlijks gaan er ruim 100.000 wegwerpsetjes doorheen. „Er zijn maar heel weinig mensen die om afwasbare eetstokjes vragen of hun eigen eetgerei meebrengen”, zegt hoofdkelner Guo. „De meeste mensen vinden het gemakkelijk om wegwerpeetstokjes te kunnen gebruiken. Ze kosten bijna niets, terwijl klanten hergebruikte eetstokjes als niet hygiënisch, of zelfs gevaarlijk beschouwen.”
Het noedelrestaurant rekent 1 yuan, oftewel 10 eurocent, per setje. „Dat deden we al voordat belasting werd ingevoerd”, zegt Guo. Met een belasting van 5 procent op de inkoopprijs van 1 à 2 eurocent vond het management het niet nodig om dat te verhogen.
De nieuwe belasting geeft dus niet de doorslag voor mensen om geen wegwerpeetstokjes meer te gebruiken. Wel het milieu, of nog belangrijker: de eigen gezondheid. Een jonge studente Engels, die zich Jenny noemt, zegt dat de eetstokjes met schadelijke chemicaliën zijn behandeld. „Ik heb op televisie gezien hoe dat eraan toegaat. Niet alleen gebruiken ze wit makende chemicaliën, ik schrok ook van de hygiënische omstandigheden in de fabriek.” Ze trekt er een heel vies gezicht bij. „Sindsdien vraag ik altijd om een lepel”, vervolgt ze. Toch zit ook Jenny met een paar wegwerpeetstokjes van haar noedels te eten. „Ja, natuurlijk”, zegt ze, „dit is een noedelrestaurant! Noedels kun je toch niet met een lepel eten!” Ze vindt het bovendien te veel gedoe om zelf stokjes mee te nemen. „Die passen ook niet in mijn tas, die is veel te klein.”
Het is daarom de vraag of de verhoogde btw-heffing helpt de productie en het verbruik van de eetstokjes te verminderen. Eerder zullen de Chinezen het gedrag van hun oosterburen in Japan achternagaan, en zelfs voor ieder nieuw gerecht om een vers paar stokjes vragen. Bovendien is een groot deel van de productie bestemd voor de export, zodat de Chinese milieuorganisatie Friends of Nature niet verwacht dat de btw-heffing veel effect zal hebben.
Misschien maar goed ook. De wegwerpstokjes zijn gemaakt van populierenhout of bamboe. Beide houtsoorten groeien snel, bamboe heeft zelfs maar twee of drie jaar nodig. De industrie creëert veel banen in arme plattelandsdistricten, waar de boeren graag een centje bijverdienen met de verkoop van bamboe of populierenhout. Omgekeerd wordt veel afwasbaar eetgerei van het hout van oude bomen gemaakt. Als de vraag naar deze eetstokjes toeneemt, krijgt de nieuwe milieumaatregel een averechts effect.
