„Ethisch ondernemen wordt steeds moeilijker in deze zich verhardende globaliserende wereld”, leidde Hein van Oorschot, voorzitter van het bestuurscollege van de universiteit de bijeenkomst in. „Kijk naar de kranten van de laatste dagen”, zo verwees hij naar de rechtszaak tegen oud–bestuurders van Ahold, die in volle gang is.
Uit onderzoek van Johan Graafland en Corrie Mazereeuw blijkt dat driekwart van de Nederlandse ondernemers het geloof een duidelijke rol laat spelen op het werk. In de studie werd daarbij vooral de vraag opgeworpen of deze groep ook meer maatschappelijk verantwoord onderneemt dan niet–gelovige collega’s.

Jan Baan kent de verlokkingen waarmee bestuurders te maken krijgen, zo bleek woensdag. „Geld maken is heel mooi maar het hebben kan lastig zijn. Je uitgaven stijgen, dus je wilt meer. Om dat mogelijk te maken, ga je steeds vaker naar de notaris. De persoonlijke lol ervan was niet zo groot”, zo blikte hij terug. Baan Company was midden jaren negentig een ongekend succes. Tot het bedrijf bijna ten onder ging, onder meer door boekhoudschandalen.
Baan laat zich in zijn ondernemerschap leiden door zijn geloof. „Het speelt een belangrijke rol. Je handelen moet een maatschappelijk toegevoegde waarde hebben. De trend tot bedrijfsfusies en acquisities bijvoorbeeld. Het is gunstig voor de aandeelhouders, maar er vallen ontslagen bij. Waarom mikken ondernemers niet op toegevoegde waarde via innovatie?”

Ernest Brenninkmeijer tolereerde in zijn loopbaan geen kinderarbeid, boog niet voor corrupte ambtenaren en verstrekte royale vergoedingen bij gedwongen ontslag, aldus de gewezen bestuurder. „De bedrijfscultuur bij C&A stoelde op het katholieke gedachtengoed. Ons denken evolueerde met de tijd, maar zocht houvast. Dat vonden we ook bij kerkelijke documenten”, aldus Brenninkmeijer.

Op een vraag uit de zaal of religie ook nog doordringt tot jonge mensen in het bedrijfsleven zei Brenninkmeijer: „Het gaat niet alleen om het boek Katholieke Sociale Leer 2004 en Paus Benedictus XVI, maar om wat 'justitia’ inhoudt in de wereld van vandaag. Binnen ons familiebedrijf kijk ik inmiddels naar de vijfde en zesde generatie en zie daarbij geen probleem.” Toch waren beide ondernemers het er over eens, dat ondernemingen geen religieuze signatuur moeten hebben. „Tijdens het werk ben ik geen evangelist”, zei Baan. Zo liet de huidige bestuursvoorzitter van Cordys zich ontvallen dat hij best zaken zou doen met een wapenfabrikant als Boeing. „Je moet het ook niet op wereldschaal bekijken. Theoretisch zwammen over onderwerpen leidt tot onzin”, aldus Baan.

De onderzoekers kwamen erachter dat gelovige zakenmensen niet per se maatschappelijk verantwoorder ondernemen. Het wisselt per onderwerp. Zo blijken bijvoorbeeld protestants–christelijken meer dan andere groepen filantropisch nevenwerk te doen. Aan de andere kant zijn ze geneigd om minder dan andere groepen gelijke kansen te geven aan vrouwen en allochtonen. Zelf vonden de onderzoekers de belangrijkste conclusie dat maatschappelijk verantwoord ondernemen blijkt bij te dragen aan je eigen geluk. „Dat hebben we nog nooit ergens gelezen”, aldus Mazereeuw.

Het heilige boontje wilde Jan Baan, die zei van een wijntje en een sigaretje te houden, niet uithangen. „’s Ochtends voor mijn werk bid ik. De rest van de dag verover ik de wereld en probeer te leven met de tien geboden. Maar ’s avonds erken ik mijn knelpunten en zie ik in de spiegel dat ik tekort schiet.”