De nota gezinsbeleid van staatssecretaris Ross van Welzijn voorziet niet in nieuwe koloniehuizen. Toch wil de overheid zich opnieuw nadrukkelijker met de opvoeding bemoeien. Ross kondigt opvoedondersteuning aan: consultatiebureaus zullen ouders voortaan een cursus aanbieden bij de geboorte van hun eerste kind. Nemen ouders daar niet aan deel en ontstaan er toch opvoedproblemen, dan kan Bureau Jeugdzorg hen min of meer verplichten om zo’n cursus te volgen.Een van de aanleidingen is de zorg rond huiselijk geweld. Jaarlijks zijn er in Nederland naar schatting 500.000 incidenten. Ook de cijfers van kindermishandeling liegen er niet om: 50.000 tot 80.000 gevallen per jaar. Ross schat dat er elk jaar vijftig kinderen overlijden door kindermishandeling.

In haar nota analyseert zij ook andere bronnen voor spanningen in het gezin. De meeste gezinnen zijn tegenwoordig anderhalfverdienersgezinnen. Echtscheidingen nemen toe. De buurt als medeopvoeder is weggevallen. De opvoeding raakt gefragmenteerd doordat kinderen meer tijd doorbrengen op school, sportverenigingen, kinderopvang en achter de computer.

Wie dit geheel aan factoren overziet, beseft dat opvoedondersteuning slechts een deel van de oplossing kan zijn. Dat blijkt ook wel uit de nota. Weliswaar gaat het in 95 procent van de gezinnen prima, maar soms is de problematiek zo groot dat die een meervoudige aanpak vereist. Het is een illusie dat een opvoedcursus de moord op Savanna, het meisje van Nulde en de twee Zoetermeerse meisjes had kunnen voorkomen.

Bij veel van dit soort gevallen was de ernst van de situatie niet of onvoldoende doorgedrongen tot Bureau Jeugdzorg. Daarom valt er meer te verwachten van het elektronisch kinddossier, een andere pijl uit de koker van de nota. Zo’n systeem kan voorkomen dat kinderen bij een verhuizing of verandering van huisarts ineens zoekraken. Ross moet er echter voor waken dat dit niet verwordt tot een bureaucratische Big Brother. Het mag niet zo zijn dat iemand bij een sollicitatieprocedure de misstanden van thuis of het spijbelgedrag alsnog op zijn bord krijgt.

Het beleid van het kabinet betekent een koerswijziging, waarbij ingrepen in de persoonlijke levenssfeer niet geschuwd worden. Die behoorden vroeger vooral tot de theoretische mogelijkheden maar komen nu nadrukkelijk in beeld. Terecht wil de staatssecretaris liever voorkómen dan genezen. Als zij zich beperkt tot goed gedefinieerde probleemgevallen waarbij het kind in het gedrang komt, is zo’n paardenmiddel gerechtvaardigd. Hoewel Ross nu niet te verwijten valt dat ze aan symptoombestrijding doet, liggen de werkelijke oorzaken voor de problemen in de gezinnen veel dieper. Het is winst dat die in deze nota benoemd zijn. Om het gezin werkelijk weer de hoeksteen van de samenleving te laten zijn, is echter meer nodig.