Iran is momenteel een destabiliserende macht in het Midden-Oosten. De landen in de regio zijn niet blij met het huidige conservatieve bewind, dat op zijn minst de schijn wekt om op termijn nucleaire wapens te produceren. Dat geeft onrust in de regio. Met name in Israël, dat volgens de Iraanse president van de kaart moet worden geveegd. Ook in Saudi-Arabië, Turkije en India bestaat vrees voor de ambitieuze plannen van Iran. Amerika en Rusland lijken hun militaire tegenmaatregelen te nemen.De Amerikaanse regering stelt volgens mediaberichten scenario’s op voor een mogelijke militaire aanval op Iran. Daarnaast lijkt de Amerikaanse politiek gericht te zijn op vriendschappelijke relaties met landen in de regio, waarbij ingespeeld wordt op de angstgevoelens in deze landen. Israël is al een trouwe bondgenoot, de militaire relaties met India verbeteren zienderogen. Aan een verbetering van de militaire betrekkingen met Saudi-Arabië moet nog worden gewerkt.

Het recente bezoek van president Bush aan India is vanuit geostrategische overwegingen succesvol te noemen. Beide landen zullen de militaire samenwerking intensiveren. De Indiase premier Manmohan Singh zei tijdens het bezoek dat India en Amerika een strategische relatie hebben opgebouwd, die gebaseerd is op gemeenschappelijke waarden. President Bush zei dat beide landen als partners werken om de wereld veiliger te maken. In dit kader zal hij ook aan Iran hebben gedacht. De nieuwe Iraanse raketten kunnen namelijk India (en Pakistan) bereiken.

De verhoudingen tussen Iran en India zijn overigens niet gespannen: zo ondertekenden beide landen in 2003 een militaire samenwerkingsovereenkomst. Sindsdien zijn de banden tussen beide landen verbeterd.

Dit weerhoudt de Indiase regering er niet van om goede contacten met Israël te onderhouden. Israël is na Rusland de tweede grootste militaire leverancier van India. India is de grootste markt voor de Israëlische wapens. Ook de politieke steun voor Israël groeit: sommige Indiase leiders zouden zelfs hebben gepleit voor een alliantie tussen India, Israël en de Verenigde Staten.

Maart
Zijn de relaties tussen India en Israël goed, de betrekkingen tussen Israël en Iran zijn vijandelijk. De opvatting van de Iraanse president over de vernietiging van Israël is bekend.

Vorig jaar december waarschuwden Israëlische officials tegen Iraanse kernwapens. De toenmalige Israëlische premier, Ariel Sharon, beschouwde het Iraanse kernenergieprogramma als een ernstige dreiging. Hij benadrukte dat Israël een nucleair Iran niet accepteert. Het hoofd van de inlichtingendienst van het Israëlische leger, majoor-generaal Aharon Zeevi, waarschuwde dat maart 2006 het ”point of no return” zou zijn. Dat betekende naar zijn mening dat daarna diplomatieke pogingen om het Iraanse nucleaire programma te beperken, zinloos zouden zijn.

De vraag is of Israël militair een raketaanval kan weerstaan. In de Koude Oorlog geloofden vele strategen in de leer van de nucleaire afschrikking. De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten hielden een geloofwaardige capaciteit achter de hand. Hiermee waren beide landen in staat een adequaat antwoord te geven op op een nucleaire aanval. Zo’n vermogen is essentieel voor een geloofwaardige afschrikking. De onderzeeboten waren destijds het belangrijkste platform voor deze ”second-strike capability”. Beide grootmachten hadden een grote onderzeevloot, Israël niet. Daarom is het twijfelachtig of de Israëlische marine voldoende capaciteit heeft om een Iraanse aanval (nucleair) te beantwoorden.

Een raketaanval uit Iran kan ondervangen worden door een goed antiraketsysteem. De Israëli’s en de Amerikanen hebben inmiddels een afdoende systeem opgebouwd, in de vorm van het antiballistisch raketsysteem Arrow.

Test
Dat het Iran ernst is met het opvoeren van zijn aanvalsvermogen moge blijken uit het testen met nieuwe raketsystemen. Zo testte het leger onlangs een intercontinentale ballistische raket, de Shibab-3. Deze raket heeft volgens de Iraanse televisie een bereik van 1700 kilometer. Dat is wellicht overdreven, want deskundigen schatten de reikwijdte van deze raket tussen de 1300 en de 1500 kilometer. Hiermee kan Iran strategische doelen zoals Tel Aviv en het nucleaire centrum Dimona in de Negevwoestijn aanvallen. Ook doelen in Turkije en in de Egeïsche Zee zijn bereikbaar.

Deze wapenwedloop geeft ook Saudi-Arabië reden tot zorg. Met name de pogingen tot het verkrijgen van kernwapens beangstigt de Saudi’s. De minister van Buitenlandse Zaken, prins Saud al-Faisal, beschuldigde onlangs het Westen van medeplichtigheid aan de nucleaire wedloop omdat het toestaat dat Israël wel kernwapens heeft. Anderzijds meende de prins dat een kernaanval op Israël de dood van vele Palestijnen zal betekenen. Hij riep op tot een kernwapenvrije regio.

Ook het Russische leger lijkt zich zorgen te maken over de ontwikkelingen in Iran. De Russische krant Nezavisimaya Gazeta citeerde namelijk generaal Vladimir Vasilenko, het hoofd van het onderzoeksinstituut van het Russische ministerie van Defensie. Hij zei volgens deze krant dat Rusland eens goed zou moeten kijken naar het Intermediate Range Nuclear Forces Treaty (INF-verdrag). Dit verdrag is op 8 december 1987 gesloten en in juni 1988 in werking getreden. Het voorziet in de verwijdering van raketten, lanceerinrichtingen en andere voorzieningen voor het afvuren van deze te land geplaatste, nucleair geladen wapensystemen.

Het is denkbaar dat Rusland dit verdrag wil opzeggen om meer mogelijkheden te hebben om mee te kunnen aan de nucleaire wapenwedloop in Centraal-Azië. Met deze tactische kernwapens kan Rusland doelen in Iran bestoken.

De auteur is politicoloog en was onder meer werkzaam als stafmedewerker bij de vaste Kamercommissies voor buitenlandse zaken en voor defensie.