Romantiek in moderne jas
Als hartstocht een mens bij de hand neemt, kunnen de gevolgen fataal zijn. Rascha Peper laat dat zien in haar laatste novelle, ”Verfhuid”, waarin een kunstverzamelaar ten onder gaat aan zijn passie voor een schilderij.
De plot van ”Verfhuid” steekt eenvoudig in elkaar, Peper houdt nu eenmaal niet van ingewikkeld geconstrueerde verhalen. De half-Duitse kunstverzamelaar Terwindus leent zijn lievelingsschilderij uit aan een museum. Als het werk door een maniak wordt vernield, verdrinkt hij zichzelf in de Amsterdamse Prinsengracht, gewikkeld in het schilderij, met de verfhuid naar binnen.De lezer volgt het verhaal door de ogen van de keurige kunsthandelaar Arnold Kee, in alles het tegendeel van de nurkse, wereldvreemde Terwindus. Kee laat zich leiden door zijn verstand in plaats van door zijn gevoel. Zijn vader heeft hem er vroeger al voor gewaarschuwd zich niet mee te laten slepen door hartstocht voor schilderijen.
Terwindus heeft wél toegegeven aan die lokroep, en Kee gaat hem er na diens dood zowaar om bewonderen. „Zo veel doodsverachting, zo veel Todesmut, in zo’n houten klaas over wie hij altijd een beetje meesmuilend had gedaan. Deze man had toch maar de uiterste consequentie aangedurfd, zich niet bangelijk betoond.”
De novelle eindigt met de glansrijke overwinning van de hartstocht; ook Kee laat zich in gedachten volledig opnemen in een schilderij.
Romantiek
Peper blaast met deze novelle de negentiende-eeuwse romantiek nieuw leven in. De literatuur van die periode wemelt immers van de personages die uit de werkelijkheid van alledag vluchten, net als Terwindus en later dus ook Kee. Het romantische doodsmotief keert in ”Verfhuid” ook terug: Terwindus pleegt na het verlies van zijn ’lieveling’ zelfmoord en ook Kee speelt even met de gedachte een einde aan zijn leven te maken.
Verdere details uit het verhaal passen perfect in het romantische plaatje. Terwindus is half-Duits en verzamelt alleen Duits negentiende-eeuws werk; ook in de negentiende-eeuwse romantiek is de aandacht gericht op het eigen land. Daarbij is Duitsland bij uitstek het land van de romantici; denk alleen maar aan Heinrich Heine.
De mystificatie, zoals je die bij Piet Paaltjens tegenkomt, is ook op Terwindus van toepassing. Niet alleen zijn afkomst blijft vaag, zijn hele persoon blijft in nevelen gehuld. Hij is bijvoorbeeld zo onopvallend, dat hij diverse keren ongezien een schilderij weet te ontvreemden. Verder is het een raadsel waarom hij met een „opgefrunnikt popje vol strikjes en kwikjes” getrouwd is, een vrouw die, naar later blijkt, geen enkel gevoel heeft voor de waarde van de kunstverzameling van haar man.
Tegenover de romantische naturen van Terwindus en Kee staat een ander personage: dat van Kee’s levensgezel Pascal, een typische exponent van de hedendaagse extravagante homoscene. Pascal kent maar één verlangen en dat is zeer aards gericht: seksuele bevrediging.
Treurigheid
In lijn met haar andere werk, waarin passie de leidende factor is, heeft Peper ook hier een soepel lopend verhaal neergezet dat boeiend en kort genoeg is om in één avond uit te lezen, al wekken de persoon van Pascal en enkele vloeken weerzin. Vertellen kan ze als de beste; ze heeft aan enkele puntige woorden genoeg om een situatie of personage levensecht op te roepen.
De manier waarop ze de romantiek van twee eeuwen geleden gestalte heeft gegeven, wekt bewondering, en toch zal dit boek een christenlezer vooral vervullen met treurigheid. Peper heeft de hedendaagse, zonder God levende mens haarscherp getekend -mensenkinderen tussen wie wij ons bevinden- en het meeleven met zulke personages stemt al tot droefenis; dat ze daarbij Kee het geluk laat vinden doordat hij zich volledig overgeeft aan zijn hartstocht, maakt het innerlijk verdriet nog intenser. Wie zich erop toelegt zijn eigen gevoel te volgen, laat namelijk geen ruimte over voor God.
Titel: ”Verfhuid”
Auteur: Rascha Peper
Uitgeverij: Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 2005
ISBN 90 468 0027 X
Pagina’s: 144
Prijs: € 14,95.