Amper van deze schrik bekomen, konden we in de krant een brief lezen van studenten wiskunde, natuurkunde en informatica, gericht aan de minister van Onderwijs, Van der Hoeven, met de aanhef: „Lieve Maria.” De brief was geschreven namens 10.000 studenten. Zij klaagden dat de wiskunde die zij hadden gehad onvoldoende was om hun studie te kunnen volgen. Zij moesten hun wiskunde flink bijspijkeren.Deze groep studenten had op het vwo als eerste de zogenaamde tweede fase, het studiehuis, doorlopen. Men vond al eerder dat het studiehuis wordt gekenmerkt door te veel vakken, een te grote nadruk legt op ’leren leren’ -het zelf kunnen opzoeken van informatie, bijvoorbeeld via het internet- en het maken van overbodige werkstukken.

De studenten schreven: „Wij zouden willen dat we meer wiskunde hadden gehad op de middelbare school. Nu bent u bezig om het onderwijs te vernieuwen. Goed idee! Maar we hoorden dat u van plan bent om nóg minder wiskunde te geven. Als u dat doorzet, dan kunnen de nieuwe studenten straks helemaal niets meer begrijpen! Het lijkt ons een beter idee om juist méér wiskunde te geven! We hopen dat u er nog even over nadenkt.”

Studieadviseur
Er zijn nog meer jobstijdingen over het onderwijs. Het is nog maar enkele maanden geleden dat er een rel ontstond op de grootste instelling voor hoger beroepsonderwijs (hbo) in ons land, met 41.000 studenten. Een onderzoek, dat de Landelijke Studentenvakbond liet uitvoeren, liet zien dat het er volgens de studenten schort aan persoonlijke begeleiding, er geen contact is met de studieadviseur en dat docenten geen tijd voor hen hebben. Bijna 60 procent van de ondervraagde studenten was hierover ontevreden.

Ook op het beroepsonderwijs (vmbo en mbo) zijn er problemen. Zo is het aantal vroegtijdige schoolverlaters op het mbo onrustbarend hoog, vooral onder leerlingen van wie de ouders van allochtone afkomst zijn. En zo men al een opleiding afrondt, dan is het vooral de laatste categorie leerlingen, die erg moeilijk een baan krijgt - dat geldt trouwens ook in andere landen voor mensen van allochtone afkomst. Het leidt in de grote steden, van Parijs tot Amsterdam, tot veel ongerief.

Met het bovenstaande is het verhaal helaas nog niet compleet. Want als je in het technisch of natuurwetenschappelijk onderzoek op zoek gaat naar promovendi -de mensen die worden opgeleid tot zelfstandig onderzoeker, ook wel de ”houthakkers en waterdragers” van de universitaire research genoemd- dan blijkt het nauwelijks mogelijk daarvoor een Nederlandse afgestudeerde te interesseren. Onze onderzoekinstituten worden dan ook grotendeels bevolkt door intelligente en ijverige promovendi uit Zuidoost-Azië en Oost-Europa.

Van basisschool tot universiteit is er dus nogal wat aan de hand. En wat is daarop de reactie van onze overheid? Hoewel het plan was juist minder wiskunde te gaan geven, besloot de minister vorige week ad hoc tot meer wiskunde op het vwo. Ook wil men voor vmbo-leerlingen meer stageplaatsen bepleiten bij de werkgevers en zal men regelmatig rekentoetsen afnemen bij pabostudenten.

En om de belangstelling voor bèta-onderwijs te bevorderen werd enkele jaren geleden een ”innovatieplatform” opgericht, onder leiding van niemand minder dan de premier. Het is teleurstellend op de website van dit platform te zien hoe weinig enkele jaren delibereren heeft opgeleverd. Veel meer dat een praatclub is het niet geworden.

Dweilen
Weet u wat ik vind van ons onderwijsbeleid? Het is dweilen met de kraan open! Laat men het onderwijs toch weer overlaten aan mensen die er echt verstand van hebben, hardwerkende leraren en inspirerende vwo-docenten. Komaan, mijnheer Zalm, investeer in het onderwijs. Was er geen overschot van zo’n 2,5 miljard euro? Het gaat om de toekomst van ons land. Ga eens kijken hoe hard ze er in China, India en Oost-Europa tegenaan gaan. Want het talent dat wij nu hier opleiden zal straks in eigen land heus niet gaan duimendraaien. Het worden onze toekomstige concurrenten.

Wat is toch de oorzaak van al die problemen in het onderwijs? Ik zoek het in gebrek aan inspiratie en motivatie en een teveel aan massaliteit en anonimiteit. Welke docent kent nog de individuele leerling? Wie herinnert zich niet de gedreven meester, leraar, docent of professor die een vonk liet overspringen? Die de leerling niet verwijst naar een computer, maar laat zien hoe je kunt rekenen zonder zakjapanner, die je ogen opent voor het indrukwekkende van de schepping, die enthousiast vertelt over de grenzen van onze kennis, die graag in discussie gaat met leerlingen en studenten met nieuwsgierige vragen. Pas als breinen botsen ontstaan creatieve vonken.

De auteur is hoogleraar medische informatica en was eerder rector magnificus van de Erasmus Universiteit Rotterdam.