De SEC wil verder -buiten de rechtszaak om- dat het bedrijf tot in detail opheldering geeft over de affaire. Door uitgaven als investeringen aan te merken leek het alsof het bedrijf er veel beter voor stond dan in werkelijkheid het geval was. Met de fraude is een bedrag gemoeid van bijna 4 miljard dollar. De financiële topman van WorldCom is ontslagen.

De SEC vermoedde in maart al dat de boekhouding van WorldCom niet klopte. De boeken waren goedgekeurd door accountants van Arthur Andersen, dat ook betrokken was bij het vorige grote financiële schandaal in het Amerikaanse bedrijfsleven, rond energiebedrijf Enron.

Van een klein bedrijf groeide WorldCom de afgelopen vijftien jaar door meer dan zestig overnames, uit tot een enorm telecommunicatiebedrijf. Aan de snelle groei kwam een einde toen de fusie van WorldCom en concurrent Sprint in 2000 op basis van Amerikaanse en Europese mededingingswetgeving werd verboden.

WorldCom maakte woensdag bekend dat het met onmiddellijke ingang gaat snijden in zijn personeelsbestand. Er moeten 17.000 banen verdwijnen. Het bedrijf had al te maken met een lage aandelenkoers, grote schulden en een inzakkende telecommarkt. Analisten houden rekening met een faillissement van het concern.

De financiële markten hebben woensdag uiterst nerveus gereageerd op dit nieuwe schandaal. In de marge van de G-8-bijeenkomst in Canada zei president Bush dat „de schuldigen zich zullen moeten verantwoorden.” Voorlopig blijft dat retoriek van de Republikeinse president tegenover een bedrijf dat net als het frauduleuze Enron enorme bedragen gestort heeft in de Republikeinse verkiezingskas.

De 1100 werknemers van het Amerikaanse telecomconcern WorldCom in Nederland wachten in onzekerheid hun lot af. Volgens een woordvoerster was er woensdagmiddag nog niets vernomen van het hoofdkantoor. Bijna al het personeel werkt in Amsterdam. Er is nog een technische afdeling in Rotterdam, waar enkele mensen actief zijn. Mocht WorldCom vallen, dan merkt de gemiddelde consument daar weinig van, want het bedrijf is alleen actief op de zakelijke markt.

Ook bij de grote Nederlandse financiële concerns met grote Amerikaanse activiteiten krabt men zich achter de oren. Als WorldCom valt, worden zij net als in het geval van de Amerikaanse energiereus Enron, flink getroffen. Veel willen de instituten daarover op dit moment niet kwijt. Zij zeggen nog moeilijk te kunnen overzien hoe groot hun betrokkenheid bij WorldCom is. In de markt gaat men ervan uit dat het in ieder geval om vele honderden miljoenen dollars gaat.

ABN Amro gaat het verst met de mededeling dat bij een faillissement van het wankelende bedrijf een voorziening van 100 miljoen dollar nodig zou kunnen zijn. Nederlandse concerns zoals ABN Amro, verzekeraar Aegon en bank/verzekeraar ING stellen dat een ineenstorting van WorldCom echter niet de eigen winst over 2002 zal beïnvloeden.

Naast de SEC zijn het ministerie van Justitie en de commissie financiën van het Huis van Afgevaardigden aan hun eigen onderzoek begonnen naar de oorzaken en de gevolgen van het zoveelste schandaal dat de Amerikaanse bedrijfswereld op z’n grondvesten doet schudden. Intussen krijgt de SEC er van de kant van de politiek van langs, omdat men vindt dat dit instituut te laks reageert op de verschillende schandalen die malversaties en fraude hebben blootgelegd in bedrijven, bij accountants en onder marktanalisten.

Democratisch fractieleider in de Senaat, Tom Daschle, wijst op de sociale gevolgen. „Schandaal volgt op schandaal; duizenden mensen raken hun baan kwijt en beleggers verliezen miljarden en intussen doet de SEC niets om dit kwaad in de wortel aan te pakken.” SEC-voorzitter Harvey Pitt verdedigt zich door erop te wijzen dat zijn instituut sinds zijn aantreden tien maanden geleden een reeks van onderzoeken is begonnen. Ook sommige Republikeinse politici zijn daarvan niet erg onder de indruk. Senator John McCain wijst erop dat Pitt naam maakte als advocaat die verdachte accountants verdedigde wanneer zij met de SEC in aanvaring kwamen. „Het is duidelijk: de vos bewaakt het kippenhok. Dat kan nooit goed gaan. Ik denk dat ons bedrijfsleven de boodschap pas begrijpt als de eerste frauduleuze topmannen voor langere tijd achter de tralies verdwijnen.”

Zowel in de Senaat als in het Huis van Afgevaardigden overwegen politici stringentere wetgeving om dergelijke schandalen in de toekomst te voorkomen. Sommige analisten wijzen erop dat er ook dringend iets moet veranderen aan het beloningssysteem in het bedrijfsleven. „Het hele systeem is erop gericht om de cijfers op te krikken. Dat levert bazen een grotere bonus op, dat stimuleert de koers van het aandeel, waardoor medewerkers die die aandelen in hun pensioenpakket hebben tevredener zijn en dat stelt grote en kleine beleggers uiteraard tevreden. Wij moeten deze vicieuze cirkel doorbreken als wij tot realistischere financiële rapportages willen komen”, zo meent David Resler, chefeconoom van beursmakelaar Nomura Securities in New York.

De Nasdaq staakte woensdag de handel in WorldCom-aandelen. Aandelen van concurrenten als AT&T en Sprint, die eventueel zouden kunnen profiteren van de ondergang van WorldCom, kregen ook een douw, omdat volgens Resler het vertrouwen in de hele telecomsector „door deze affaire onderuit is gehaald.”