In een uitzending van Netwerk begin januari ging het over ”de toekomst van de Nederlandse economie”. In deze uitzending werd teruggegrepen op onze vaardigheden in de tijd van de gouden eeuw. In die tijd waren we groot in de handel, stond onze natie open in de wereld en bracht onze ondernemersgeest een periode van welvaart en ontwikkeling met zich mee. Het ging erom kansen te grijpen en het motto was toen: „Niet praten, maar doen.”Wij kunnen niet meer opboksen tegen de lage kosten van vooral productiearbeid in lagelonenlanden. In een recente uitzending van Netwerk over de toekomst van de Nederlandse economie deden verschillende personen, onder wie Herman Wijffels (voorzitter van de SER en lid van het Innovatieplatform), een aantal minder positieve uitspraken. In onze samenleving zou sprake zijn van onvoldoende ”sense of urgency” als het gaat om de economische ontwikkeling. We weten niet waar we naartoe gaan met onze economie. Uitspraken die er niet om liegen. Maatregelen om deze tendens te keren, worden te langzaam doorgevoerd.

Beroepspraktijk
Nederland moet vernieuwen. Het land van verworven rechten, waar carrière maken geen must is en waar we als we 60 jaar worden denken aan stoppen met werken, moet een cultuurverandering doormaken. Ontwikkelingen zoals de vergrijzing, afvlakkende groei van arbeidsproductiviteit, verdwijnen van arbeidsintensieve bedrijvigheid naar lagelonenlanden en concentratie van kennisintensieve bedrijvigheid in onze westerse landen vergen een cultuur-, maar ook een mentaliteitsverandering.

We moeten dus hard gaan werken aan onze kenniseconomie. Geïnvesteerd moet worden in onderzoek en onderwijs, maar ook in de continue om-, her- en bijscholing en ontwikkeling van competenties van werknemers. Met minder mankracht meer produceren in dezelfde tijd, vergt inzet van nieuwe technologieën. Flexibele inzet en multi-inzetbaarheid van personeel zijn essentieel.

VakGMV vraagt in zijn nota arbeidsvoorwaardenbeleid 2006 ”Meer Samen = Samen Meer” onder andere aandacht voor de kwaliteit van onderwijs en de afstemming van dat onderwijs op het bedrijfsleven. Er moet meer aandacht komen voor de koppeling tussen eindtermen in het onderwijs en het gewenste kennis- en vaardighedenniveau dat het bedrijfsleven eist. Wellicht moet het bedrijfsleven nauwer bij het onderwijs worden betrokken, door bijvoorbeeld contractonderwijs, opleidingen die direct beginnen in het bedrijf, werkervaringsplaatsen in de beroepspraktijk en sponsoring.

Mobiliteit
„Een soepel functionerende arbeidsmarkt binnen een kenniseconomie vereist goed onderwijs”, zegt Wijffels in Netwerk. Hij ziet een aantal knelpunten die VakGMV ook al constateerde: de nog steeds hoge schooluitval in Nederland en het achterblijvende aantal hoogopgeleiden.

Zorgelijk vindt VakGMV vooral de constatering dat een groot deel van de beroepsbevolking op dit moment onvoldoende is gekwalificeerd om in een dynamische kenniseconomie werk te vinden of te behouden.

Bedrijven moeten blijven investeren in het kennisniveau en de competentieontwikkeling van werknemers, om daarmee het innoverende vermogen te bevorderen. VakGMV pleit in zijn nota dan ook voor het gebruik van het instrument van EVC. EVC staat voor Eerder of Elders Verworven Competenties. In de loop der jaren ontwikkelde talenten zorgen ervoor dat het niveau van kennis en vaardigheden -kortom het vakmanschap van werknemers- vaak ongemerkt gestegen zijn. Door dit zichtbaar te maken en formeel via een (vak)diploma in een EVC-traject te erkennen, wordt de inzet en mobiliteit van werknemers verbeterd en versneld.

Hiaten
Dit heeft dan ook een aantal belangrijke voordelen: het bevordert de arbeids- en functiemobiliteit van de werknemer, hiaten in kennis en vaardigheden worden zichtbaar, gericht scholingsadvies kan ’waardeverhogend’ werken en werknemers raken gemotiveerder.

Werknemers hebben zélf een belangrijke verantwoordelijkheid om te werken aan hun kennis en vaardigheden, om aantrekkelijk te blijven voor de arbeidsmarkt. In toenemende mate zal de werknemer er zelf voor moeten zorgen dat hij manager is van zijn eigen loopbaan. Een ondernemende werknemer zal erin de toekomst zelf voor moeten zorgen dat hij voldoende gekwalificeerd en weerbaar is, zodat hij veranderingen in omstandigheden, functie en organisatie aankan.

De auteur is voorzitter van werknemersorganisatie VakGMV, onderdeel van christennetwerk GMV.