Onlangs stak Van der Veen met 22 VNK-medewerkers vanuit Elburg het Veluwemeer over richting een fonkelnieuw pand in Biddinghuizen. Het uitgestrekte Flevoland vormt de ideale regio voor Nederlands enige kruidendrogerij, zegt de VNK-directeur. „Biddinghuizen ligt midden in het teeltgebied van bladkruiden.” Maar ook de 6,5 euroton aan Europees subsidiegeld, die bedrijfsvestiging in de economisch achtergestelde provincie met zich meebracht, speelde een rol bij de uiteindelijke locatiekeuze.VNK oogst, droogt en verwerkt jaarlijks een dikke 2 miljoen kilo kruiden van in totaal zo’n 400 soorten blad- en wortelkruid. De bulk (grofweg 60 procent) van deze kruiden is aromatisch en wordt geleverd aan de voedingsmiddelenindustrie, licht Van der Veen toe. „Denk aan bieslook, dille, dragon, maggi en kervel. Het komt vooral terecht in de bekende potjes van kruiden- en specerijenbedrijven als Silvo en Verstegen. Daarnaast gaat een deel van onze kruiden via de groothandel naar horecagelegenheden en ziekenhuizen. Een kleine hoeveelheid komt als poeder terecht in soepzakjes en maaltijdmixen van bijvoorbeeld Unilever.”

Naast kruiden voor de voedingsmiddelenindustrie teelt en verwerkt VNK ook medicinale kruiden. Soorten als valeriaan en digitalis (vingerhoedskruid) worden opgekocht door farmaceutische reuzen als Roche en GlaxoSmithKline. Van der Veen: „Zij winnen geneeskrachtige stoffen uit onze kruiden en verwerken die in hun medicijnen. Zo vormt valeriaan het hoofdbestanddeel voor het homeopathische rustgevende middel Valdispert en wordt uit digitalis de stof digoxine gewonnen, die het hartritme bevordert.”

Toekomstige bedrijfsgroei verwacht Van der Veen vooral van het segment aromatische kruiden. Toch vormt de medicinale tak in de jaren vijftig van de vorige eeuw de bakermat van VNK. De grote behoefte aan middelen voor pijnbestrijding die er na de slagvelden van de Tweede Wereldoorlog ontstaat, geeft de van oudsher aanwezige teelt en drogerij van medicinale kruiden in Nederland een flinke slinger.

In 1951 wordt de VNK opgericht als een topcoöperatie die de door telers geproduceerde kruiden aan de man brengt. Van der Veen: „Eind jaren negentig transformeerden we tot een commerciële onderneming door zowel de productie als de verkoop in de VNK onder te brengen. Op basis van de geplande afzet sluiten we teeltcontracten af met individuele telers. Startpunt vormt nu dus de verkoop en niet de productie van elke boer afzonderlijk, zoals in de coöperatieve vorm het geval was.”

Grofweg de helft van de door VNK verhandelde kruiden komt van Nederlandse bodem, de rest wordt geïmporteerd. Een kwestie van klimaat, aldus Van der Veen. „Sommige kruidensoorten, zoals oregano en basilicum, zijn in Nederland niet te verbouwen. Die halen we daarom uit mediterrane landen zoals Turkije, Egypte en Marokko.”

Omdat de kruidendrogerij niet al te afhankelijk wil zijn van de nogal eens wisselende kwaliteit van geïmporteerde producten gaat het concern in 2003 een joint venture aan met een Bulgaarse firma, wat uitloopt op de gezamenlijke oprichting van B&V Herbs. Van der Veen: „Bulgarije is een belangrijk oorsprongland van onze producten. Kruiden als tijm en salie groeien daar in het wild.”

De VNK-directeur verwacht in de toekomst meer zusterbedrijven te starten in het buitenland. „Een mediterraan land ligt voor de hand, misschien Turkije of Marokko.”

Toch waakt van der Veen ervoor om te veel kruiden te importeren. „We dragen de Nederlandse teelt hoog in het vaandel. Ook willen we boeren een inkomen blijven bieden. De kwaliteitsverschillen zijn vaak groot. Egypte produceert massa’s peterseliekruiden, maar de omstandigheden waaronder daar wordt gedroogd, zijn onvergelijkbaar met Nederlandse maatstaven. Boeren in zulke landen zijn vaak analfabeet; van teeltregistratie hebben zij bijvoorbeeld nog nooit gehoord.”

Dat kwaliteitsbewaking bij VNK geen sinecure is, blijkt uit de voortdurende begeleiding van de teelten. Voordat het speciaal geselecteerde zaad door gecontracteerde boeren mag worden gezaaid, ondergaat elk perceel eerst een grondige screening.

Van der Veen. „Het luistert nauw. Gemiddeld oogsten we een kruid wanneer het zo’n 12 centimeter lang is. Afval dat ertussen ligt, zie je niet en komt dus gemakkelijk mee. Voor producten die in de herfst worden geoogst, telen we daarom liever niet in de buurt van bomen. Te veel blad. We zijn zelfs wat huiverig voor teelt op percelen die naast een fietspad liggen. Je wilt niet weten hoeveel rommel er op de akker wordt gegooid.”