Onderzoek naar deze groeperingen door veiligheidsdiensten en recherche vraagt een andere aanpak. Daarom is het goed dat de BVD is gereorganiseerd en dat er meer internationale samenwerking is. Het laatste jaarverslag van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) -sinds 29 mei de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) geheten- heeft veel commotie veroorzaakt. De nadruk in het hele verslag op het internationale terrorisme -naar aanleiding van 11 september 2001- is op zich niet opzienbarend. Wel is het een feit dat zelfs deze redelijk conservatief opererend veiligheidsdienst nu ook de vinger legt op de Nederlandse rol in het internationale terroristennetwerk. In de Nederlandse media wordt dit gezien als een politiek-strategische aardverschuiving.

Dit is eigenlijk vreemd indien men de nationale en de internationale media van de laatste jaren erop naslaat. De rol van Nederland -en met name die van Amsterdam en Rotterdam- is vergelijkbaar met de centrale plaats die Londen, Parijs en Berlijn innemen als het gaat om aantrekkingskracht op terroristische netwerken. De laatste jaren is er veelvuldige door diverse onderzoekers en deskundigen -waaronder ondergetekende- op gewezen dat Europa een vergaarbak van terroristische netwerken, zoals GIA, Hamas, Islamitische Jihad en PKK, aan het worden is. Door haar zeer liberale opstelling heeft de Nederlandse samenleving dit ook oogluikend mogelijk gemaakt. De strubbelingen van de Nederlandse politiek tegen het Europese streven om de PKK op de lijst van terroristische bewegingen te zetten, zijn hiervan een goed voorbeeld.

Geen onderzoek
De centrale positie van Nederland in de internationale vervoersnetwerken is een van de belangrijkste oorzaken van de aanwezigheid van terroristische krachten. Veel van de netwerken zijn al jarenlang aanwezig in Nederland onder de bescherming van een politiek asiel. Dat geldt voor diverse Koerdische, Algerijnse, Egyptische en Palestijnse voormannen. Het is bekend dat deze zich hier geheel vrij kunnen bewegen, hun gedachtegoed kunnen verspreiden en volledig gebruik kunnen maken van de goede communicatievoorzieningen in Nederland. Het is echter vreemd dat hier, net zoals in de VS, pas na de gebeurtenissen van 11 september actief tegen is opgetreden.

Al jaren geleden is door een aantal specialisten in diverse artikelen aangegeven waar mogelijke gevaren lagen. De rol van GIA, Osama bin Laden en al-Qaida werd al in diverse Nederlandse kranten -waaronder deze krant- onder de aandacht gebracht. Geen enkel proactief optreden van de belangrijkste Europese veiligheidsorganen is hierna naar buiten gekomen.

Dat er al jarenlang Nederlandse connecties bestonden tussen terroristische groeperingen en landen in het Midden-Oosten is ook eerder aangegeven. De rol van Nederlanders in Sudan, waarbij transacties werden voorbereid tussen Iran, Sudan en fundamentalistische groeperingen, is aan het daglicht gebracht. Weer geen enkel actief optreden. De aanwezigheid van groeperingen, verdachte financiële instellingen en transacties in Nederland zelf werd ook niet onderzocht.

Heel de Europese veiligheidsstructuur was vooral gericht op de opkomst en de gevaren van rechts-extremisme en mogelijke infiltratie uit het Oostblok en China. Fundamentalisten, Arabische extremisten en reactionairen werden vaak met open armen ontvangen, zoals in Groot-Brittannië. De negatieve repercussies van de groeiende aanwezigheid van fundamentalistische leiders uit Saudi-Arabië, Pakistan en Iran werden geaccepteerd, of zelfs ondersteund door diverse humanitaire en mensenrechtenorganisaties. Hierbij speelde Nederland ook een rol. De these ”de vijand van mijn vijand is mijn vriend” was hier het adagium.

In de pas
De verschrikkingen van de aanslagen op 11 september hebben een aardverschuiving teweeggebracht. Fundamentalisme en terrorisme staan op de voorpagina’s. De Nederlandse veiligheidsdiensten lopen hierbij in de pas: actief optreden en onderzoek naar nieuwe gevaren vanuit deze hoek is in. De incorporatie van de buitenlandse veiligheidsdienst in de AIVD is hierbij van groot belang. Proactief onderzoek kan niet stoppen aan de Nederlandse grens. Zo zit de wereld niet in elkaar.

De Nederlandse en de westerse belangen zijn van groot belang bij de nieuwe opzet van veiligheidsoperaties. De groeiende economische, politieke en sociale belangen van Nederland en de Europese Unie in het Midden-Oosten en Centraal-Azië maken het noodzakelijk dat de westerse veiligheidsorganen actief aanwezig zijn in deze regio’s. Dit zal mogelijk ook naar buiten komen in de nieuwe opzet van de AIVD.

Nederlandse James Bonds zullen er niet komen, maar actief onderzoek en grotere samenwerking met veiligheidsdiensten in de regio, zoals Israël, Turkije en Egypte, zullen van doorslaggevend belang zijn voor een effectief optreden tegen dit gevaar. Er is niks nieuws onder de zon na 11 september. De opkomst van fundamentalisme, antiwesterse tendensen en antisemitisme is al eeuwen oud. Nu is het tijd om dit te onderkennen. Het adagium van links Europa dat economische en sociale ontwikkeling in deze regio’s antiwesterse gevoelens kunnen laten verdwijnen, is een idee-fixe.

Onwil
Fundamentalisme en terrorisme komen voort uit de geletterde, veelal westers opgeleide Arabische elite. Terroristische leiders zoals Osama bin Laden en Hassan Turabi zijn allen rijke, westers opgeleide personen met een wrok tegen de door het Westen gesteunde militaire regimes in hun regio. Veel Arabische jongeren vertonen wel een westers uiterlijk, maar hun verbondenheid met hun wortels via geloof en cultuur is veel sterker. Antiwesterse gevoelens houden niet op wanneer iemand aankomt in Europa of de VS. De hardheid van onze samenleving en het wegvallen van bekende samenlevingstructuren zoals de familie geven voldoende voedingsbodem voor een terugvallen op de oude waarden en normen.

Fundamentalisme en extremisme zijn uitingen van onmacht en woede en zijn een gevolg van een historische misinterpretatie van de huidige samenleving. Integratie van groepen met zulk gedachtegoed loopt vooral stuk op de onwil om onze structuren te aanvaarden. Geloof, sociale en economische achterstelling en voortdurende beïnvloeding via de eigen media (satelliet, kranten en moskeeën/kerken) geven hierbij de doorslag.

Sluimerend
De rol van de AIVD, voormalige BVD, is dan ook zeer breed. De noodzaak tot Europese samenwerking en internationale coördinatie is groot. Nieuwe aanslagen zijn niet uit te sluiten. Terrorisme is een sluimerend kankergezwel met een eigen tijdschema. Zelfs indien het de eerste jaren rustig blijft in het rijke Westen, zal dit niet betekenen dat er een einde is gekomen aan het gevaar. Globalisering, groeiende economische verstrengeling en internationale immigratie maken het zeer makkelijk om westerse doelen te treffen.

Internationalisering van het takenpakket van de AIVD is dan ook een noodzaak. Hopelijk heeft het Westen geleerd van de gebeurtenissen in 2001. Echter, inherent aan onze samenleving is het gevaar dat indien het niet op de buis is, het niet meer aanvaard wordt als gevaar.

De auteur is Midden-Oostendeskundige en militair analist.