Honderden militairen staan dinsdagmorgen in de houding op een somber terrein waar een ijskoude wind waait. Ze luisteren naar een toespraak van hun baas, brigadegeneraal Harm de Jonge. „Het is met pijn in mijn hart dat ik u moet laten gaan.”Op het commando ”mouwemblemen wisselen” golft een scheurend geluid over het terrein. De soldaten halen het embleem van 41 Gemechaniseerde Brigade van hun mouw en doen er een nieuwe op. Symbolischer kan het einde van Seedorf en de bijbehorende brigade bijna niet worden weergegeven.

Op 6 mei valt het doek definitief. Dinsdag werden de eerste onderdelen van de 41e brigade ceremonieel overgedragen aan de commandant landstrijdkrachten, generaal Peter van Uhm.

De kazerne valt ten prooi aan de bezuinigingen op Defensie. Na 42 jaar komt er een einde aan de permanente aanwezigheid van Nederlandse militairen in Seedorf. Begin jaren zestig was de Koude Oorlog de aanleiding om troepen te sturen. Mochten de Russen komen, dan kon het Nederlandse leger zijn posities op de Noord-Duitse Laagvlakte snel innemen.

Volgens generaal De Jonge is het „drie of vier keer” spannend geweest. Hij kan zich in ieder geval de situatie na de inval in Praag in 1968 herinneren. „De voertuigen en tanks stonden hier met draaiende motoren gevechtsklaar, compleet geladen met oorlogsmunitie.”

De val van de Berlijnse Muur in 1989 en daarmee het wegvallen van de militaire dreiging betekende nog niet het einde van de vooruitgeschoven brigade. De militairen werden ingezet bij vredesoperaties in Bosnië, Macedonië en Irak. Pas in juni 2003 viel het besluit om de legerplaats te sluiten.

„Ongeloof overheerste”, zegt Jacqueline Rutten, adjunct-directeur van de Prins Willem-Alexanderschool in Zeven, vlak bij de legerplaats. „Mijn zoon kwam thuis van schoolkamp en had het op de Nederlandse radio gehoord. Maar dat kan niet, zeiden we tegen elkaar.”

De honderd leerlingen op de school voor voortgezet onderwijs hebben bijna allemaal een vader of moeder die bij de brigade werkt. Ruttens echtgenoot is ook militair. Hij wordt overgeplaatst naar de Luchtmobiele Brigade in Schaarsbergen. Zelf gaat ze aan de slag op een school in Enschede. Ze hebben een huis gekocht net op de grens, wel aan de Duitse kant.

De ’knusse’ Nederlandse gemeenschap van ongeveer 4500 mensen in Seedorf valt uiteen. „Het lijkt hier veel op Nederland in de jaren vijftig”, vindt Rutten. „Stoepje schrobben is heel normaal. Veel mensen vinden het eng om weg te gaan. Het beeld is dat Nederland onveiliger is geworden. Hier op school hebben we de geborgenheid hoog in het vaandel staan. Dat zullen de kinderen straks missen.”

Einde oefening in Seedorf betekent voor nagenoeg alle militairen overplaatsing naar Nederland. Volgens de Belangenvereniging Seedorf weten zo’n 140 gezinnen nog niet waar ze aan toe zijn. Voorzitter Theo Moet vindt dat Defensie haar verantwoordelijkheid moet nemen en de Nederlandse aanwezigheid in Duitsland netjes moet afwerken.

De sluiting treft met name burgermedewerkers. Militairen zijn eraan gewend om eens in de drie jaar te verkassen. Burgers die voor onbepaalde tijd in dienst kwamen, vestigden zich in en rond Zeven, zeker toen de verwachting was dat de kazerne tot 2015 open zou blijven.

Met name voor mensen met een eigen huis dreigt een fors financieel drama. De huizenmarkt in Duitsland is ingestort; kopen in Nederland is veel duurder. Wie in Duitsland blijft wonen, is een vermogen kwijt aan reiskosten.

„Het hangt sommige mensen als een molensteen om de nek”, zegt legerpredikant ds. J. Knoop. „Ze liggen ervan wakker.”

Staatssecretaris van Defensie Van der Knaap kwam na een bezoek aan Seedorf met aanvullende maatregelen. Voor Moet onvoldoende. „We moeten voorkomen dat defensiemedewerkers met twee brutojaarsalarissen schuld naar het vaderland terugkeren.” Hij becijfert het aantal probleemgezinnen op 150; Defensie houdt het op 40.

De Nederlandse aanwezigheid laat in Seedorf in ieder geval zijn sporen na. Zo weten de Duitsers nu wat sinterklaas is en lopen ze ieder jaar de avondvierdaagse. De lokale economie kan opgelucht adem halen; de kazerne wordt overgenomen door de Duitse landmacht. De Jonge: „Ze komen in het modernste spul van heel het land.”