Marja: „Ik vond het een spannend boek, soms zelfs té spannend - zeker voor kinderen. De boeken van Lewis bijvoorbeeld stralen iets vredigs uit, de boeken over Harry Potter zijn dreigender. Maar zwaarder weegt nog het feit dat er hekserij en occultisme in voorkomt. Dat vind ik heel jammer, dan vraag ik me af: Is dit nuttig om te lezen, kan het kwaad? Het zet de dingen uit de Bijbel -over de ziel, of over de dood- soms in een totaal ander daglicht. Daarom heb ik dit boek niet echt met plezier gelezen.”Klaas: „Het kostte mij moeite om in het verhaal te komen. En ik verbaasde me erover dat dit een kinderboek is, dat kinderen zich door zo’n ingewikkeld verhaal kunnen heen worstelen. Zeker voor kinderen lijkt het me niet goed om te lezen, gezien de occulte elementen.”

Marjolein: „Ik denk ook dat het geen goed kinderboek is, maar voor mezelf vind ik het moeilijker om er een mening over te geven. Ik heb er heel lang over nagedacht, en ik weet het gewoon niet goed. Er zitten zeker verkeerde dingen in, maar er zitten ook wel goede dingen in. Harry kan bijvoorbeeld overwinnen doordat hij anderen kan liefhebben, en Voldemort kan dat niet. Dat vind ik best een mooi beeld, dat spreekt me aan. Harry is een gewone jongen met vrienden en vriendinnen, met menselijke gevoelens… dat is allemaal heel herkenbaar. Maar misschien is dat juist het gevaarlijke.”

Liggen de zaken anders voor volwassen lezers?

Klaas: „Op volwassen lezers hebben sommige dingen minder invloed. Wij kunnen beter onderscheiden dat het hier om een andere werkelijkheid gaat, dat de wereld van het boek anders is dan de echte wereld.”

Marja: „Kinderen zijn tot een jaar of vijftien veel bezig met fantasiedingen, met proberen om dingen uit die fantasie toe te passen in de werkelijkheid. Als je dat weet, ben je bang dat ze zo’n verhaal niet kunnen loskoppelen van hun eigen leven.”

Moet je werkelijkheid en verbeelding niet juist van elkaar onderscheiden?

Marjolein: „Het loopt erg door elkaar heen in het boek, want Harry gaat gewoon naar school en maakt gewone dingen mee, en tegelijkertijd heeft hij met al die magische dingen te maken. Dus je kunt geen duidelijke scheidslijn trekken.”

Klaas: „Ik vind dat er een groot verschil is met sprookjes. In de Narniaverhalen bijvoorbeeld moet je eerst een kast door om in een andere wereld terecht te komen - daarmee blijven die twee werelden dus gescheiden. Maar het Harry Potterverhaal is helemaal verweven met de echte wereld. Je leest het niet als een sprookje. Harry komt uit de normale wereld, en juist daar gebeuren allerlei magische dingen, dat lijkt me het gevaarlijke.”

Marja: „Als je bedenkt dat tovenarij ook in de echte wereld bestaat, helpt het niet om dit soort boeken te lezen. Dan krijg je het idee dat het iets heel vanzelfsprekends is, waar je gewoon gebruik van kunt maken.”

Marjolein: „Juist omdat je weet dat het in werkelijkheid bestaat, moet je er niet zomaar een verhaal bij gaan verzinnen.”

Er zijn mensen die de symboliek in dit verhaal toepassen op het christendom.

Marjolein: „Ja, dat heb ik ook gelezen, maar dat vond ik vrij vergezocht. Er zouden drie typen van Christus in het verhaal voorkomen: Perkamentus, Harry en Sneep. Dat laatste klopt helemaal niet, lijkt me.”

Marja: „Je kunt wel iets zoeken in zo’n boek, maar bedoelt de schrijver dat er ook mee?”

Klaas: „Heel veel dingen zijn gewoon afkomstig uit de mythologie.”

Wat bedoelen jullie precies als je zegt dat het verhaal occulte elementen bevat?

Marja: „Dat er sprake is van contact met de geestenwereld, spoken, overleden mensen. En ook van tovenarij op zichzelf: dat je via allerlei magische middelen dingen laat gebeuren of mensen iets laat doen.”

Marjolein: „Ik weet niet of je het meteen occult moet noemen als er tovenarij in voorkomt. Maar er zitten wel stukjes in het verhaal die in de richting van het occulte gaan. Voldemort heeft zijn ziel in zeven stukken gebroken en daardoor is hij onsterfelijk, totdat het laatste stukje ziel vernietigd is. Als je op die manier over de ziel praat, valt dat echt niet te rijmen met wat de Bijbel erover zegt.”

Klaas: „Of neem het stukje waarin Harry een meer oversteekt, waarbij er allerlei lijken uit het water komen. Dat lijkt me absoluut niet goed voor de belevingswereld van een kind.”

Stimuleert het gedrag van Harry echt tot ongehoorzaamheid, zoals sommige critici zeggen?

Marjolein: „Harry overtreedt de regels ter wille van het doel.”

Klaas: „Leugens worden soms goedgepraat omdat het effect uiteindelijk goed is.”

Marja: „En de schrijver laat niet echt merken dat dat fout is. Harry’s vriendin Hermelien zegt er soms wel wat van, maar Harry en de rest trekken zich daar niet veel van aan.”

Marjolein: „Maar dat is natuurlijk heel herkenbaar voor kinderen, kinderen zijn zelf ook vaak ongehoorzaam. Een boek met allemaal brave kinderen is natuurlijk helemaal niet leuk. Er zit trouwens ook een keerzijde aan dit verhaal, ik wil niet alleen maar negatief zijn. Er gebeuren ook heel mooie dingen, bijvoorbeeld in de vriendschap tussen Ron en Harry. Ik denk dat de slechte kanten van dit boek zwaarder wegen dan de goede, maar je moet ze allebei noemen.”

Dat heeft ook te maken met wat je als belangrijkste thema ziet van het boek. Gaat het over tovenarij, of gaat het over menselijke relaties?

Marja: „Wat de strekking ook is, het verhaal zelf blijft dubieus, je zet op deze manier de deur open naar de geestenwereld.”

Klaas: „Dit is niet de goede manier om een positieve boodschap te brengen, hoe het verhaal in deel 7 ook zal aflopen. Daar moeten christenen erg mee uitkijken. Er is tegenwoordig veel belangstelling voor occulte zaken, ik denk niet dat dat losstaat van Harry Potter.”

Marjolein: „De schrijver speelt een beetje met die wereld, dat blijft gevaarlijk.”