Bij nader inzien lijkt het er echter op dat de hoogleraar-onderzoeksleider discutabele criteria hanteert.Twaalf procent van de Italianen is analfabeet. Dat blijkt uit een onderzoek van Tullio De Mauro, een voormalig minister van Onderwijs. Volgens De Mauro, die ook hoogleraar taalfilosofie is, zijn bijna 6 miljoen van zijn landgenoten ongeletterd. Dat zijn schrikbarend hoge cijfers voor een West-Europees land. Vergeleken met de andere landen van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa scoort Italië beroerd. Alleen Portugal heeft slechtere rapportcijfers.

Analfabetisme is geen onbekend fenomeen in Italië. Veel oudere generaties hebben geen onderwijs genoten. Dat gegeven tikt aan in een samenleving als Italië, die een van de meest vergrijsde bevolkingen heeft ter wereld. In een artikel in La Repubblica blijkt dat analfabetisme wijdverbreid is, maar dat het moeilijk te herkennen is.

Zo is op een markt in een volkswijk in Napels de 58-jarige Pasquale De Stefano actief, die op verzoek van marktkooplieden teksten schrijft op prijskaarten. De Stefano kalkt met een viltstift teksten als ”Sla, 1,25 per kilo” of ”Aanbieding: 3 voor 2”.

In het artikel komt ook de 80-jarige Benito voor die vertelt dat hij alleen de vorm van de letter ”s” herkent. Dat is voor hem voldoende om op het station de juiste trein naar huis, naar zijn woonplaats Sapri, te nemen.

Toch is het hoge analfabetismecijfer een verrassing. De laatste jaren werd eigenlijk altijd het getal van 2 miljoen ongeletterden gehanteerd. De laatste meting van analfabetisme, uit 1991, kwam uit op 2,1 procent van de bevolking. Dat komt zelfs niet uit boven de miljoen mensen.

De cijfers van De Mauro, die vorige week werden gepresenteerd op een privéuniversiteit in Rome, worden bestreden door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dat meent dat Italië niet meer dan 800.000 analfabeten heeft.

Wie de resultaten van De Mauro onder een loep legt, ziet dat de in Italië bekende hoogleraar de definitie van analfabetisme gewoonweg heeft opgerekt. De Mauro heeft alle Italianen geteld die niet over een onderwijsdiploma beschikken. Uitval van school is weliswaar een groot probleem, maar dat wil niet zeggen dat pubers die hun school niet afmaken, niets hebben opgestoken van lezen en schrijven.

Het lijkt er meer op dat De Mauro, die in opdracht werkte van de Nationale Bond voor de Bestrijding van Analfabetisme, heeft aangestuurd op verlenging van het bestaansrecht van zijn werkgever.