Het conflict komt voor de Duitse liberalen op een moment dat zij hoog in de peilingen scoren. Drie weken geleden was er nog geen vuiltje aan de lucht voor de FDP. Trots toonde de partij toen haar kandidaat voor het kanselierschap: de 40-jarige Guido Westerwelle. Door een eigen kandidaat naar voren te schuiven presenteerde de partij zich naast de sociaal-democratische SPD en de christen-democratische CDU/CSU als derde kracht.

De kans dat de liberalen na de Bondsdagverkiezingen de kanselier mochten leveren was weliswaar te verwaarlozen, maar een terugkeer op het regeringspluche als coalitiepartner van de christen-democraten of van de sociaal-democraten werd niet uitgesloten. Eigenlijk gingen de Duitse liberalen daarvan uit.

Peilingen gaven op dat moment aan dat de FDP op 12 procent van de stemmen mocht rekenen, een verdubbeling van het aantal van vier jaar geleden. Op zijn schoenzolen heeft Westerwelle stickers geplakt met daarop het getal 18. Het percentage waar de liberalen naar streefden.

Het is nog maar de vraag of de Duitse liberalen bij de 18 procent of daarvan in de buurt komen. Plotseling zitten ze in de hoek waar de klappen vallen. Het begon allemaal toen het enfant terrible van de liberalen, vice-voorzitter Jürgen Möllemann, openlijk partij koos voor de Palestijnen: „Elk volk heeft recht op zelfverdediging”, zei hij in een reactie op de Palestijnse zelfmoordaanslagen.

Als schepje er bovenop ontfermde Möllemann zich over de in Syrië geboren Jamal Karsli, lid van het deelstaatparlement van Noord-Rijnland-Westfalen. Karsli, lid van de Groenen, dreigde uit de fractie te worden gezet omdat hij de Israëlische regering van „nazistische praktijken” had beschuldigd. Möllemann bood Karsli een plaats in de fractie van de FDP in Düsseldorf aan.

Möllemann, die tevens voorzitter is van de Duits-Arabische vriendschapsvereniging, kreeg de wind van voren van de Joodse Raad in Duitsland. De vice-voorzitter daarvan, Michael Friedman, bestempelde Möllemanns eenzijdige kritiek op Israël als antisemitisch.

Möllemann had zijn antwoord al klaar. „Een man als Friedman bezorgt met zijn intolerante en hatelijke karakter de antisemieten toeloop.”

Dat ging natuurlijk te ver. Möllemann werd persoonlijk. De Joodse leiders in Duitsland eisten dat Westerwelle zich bij Friedman zou verontschuldigen. De vice-voorzitter van de FDP gaf toe dat hij zich anders had moeten uitdrukken, maar wilde „niet kruipen voor Friedman.”

Daarbij wees hij erop dat hij eerst voor antisemiet was uitgemaakt. Met andere woorden: de Joodse Raad moest een stap in zijn richting doen.

De FDP zat lelijk met de hele affaire in haar maag. De ogen van iedereen waren op Westerwelle gericht: van hem werd verlangd dat hij Möllemann tot de orde zou roepen. Twee weken lang deed hij niets. Wat kon hij doen? Möllemann geniet een stevige machtsbasis in de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen. Bovendien is de hoge score in de peilingen voor een groot deel te danken aan de goedgebekte Möllemann.

Maandag zei Westerwelle dat hij in Möllemanns plaats excuses zou aanbieden. Een zwakker gebaar kon hij nauwelijks maken. Dit is toch geen krachtfiguur, dacht menigeen. Uiteindelijk kwam Westerwelle in actie. Hij stelde Möllemann een ultimatum. De vice-voorzitter van de FDP moest Karsli de deur wijzen en zijn excuses aanbieden aan de Joodse minderheid in Duitsland.

Donderdagochtend maakte Möllemann een halfslachtige knieval. Hij zorgde ervoor dat Karsli de FDP verliet en bood de Joodse minderheid in Duitsland zijn excuses aan.

Donderdagmiddag zei hij in een interview nadrukkelijk dat de verontschuldiging aan de Joods minderheid en niet aan Friedman was gericht. Opnieuw wierp hij Friedman voor de voeten overgevoelig te zijn en hij riep de Jood ertoe op excuses aan te bieden. De Centrale Raad voor de Joden in Duitsland deelde daarop mee dat „Möllemann met een dubbele mond blijft spreken en zich daarom als gesprekspartner en democraat volledig heeft gediskwalificeerd.”

De voorzitter van de Centrale Raad voor de Joden, Paul Spiegel, wil met de FDP-leiding spreken, maar niet in het bijzijn van Möllemann. Volgende week zal Spiegel een ontmoeting onder vier ogen met Westerwelle hebben, maar het is de vraag of de twee heren het conflict uit de wereld kunnen helpen.

Westerwelle krijgt Möllemann niet zover dat deze voor Friedman door het stof gaat. Daarmee is de vraag gerechtvaardigd wie er bij de FDP aan de touwtjes trekt. Möllemann heeft toegegeven inzake Karsli. Dat deed hij omdat hij niet anders kon. Maar dat wil niet zeggen dat hij niet het laatste woord zal hebben. Möllemann blijft onberekenbaar.

Westerwelle verzekerde dat nu Karsli uit de partij is gezet, het conflict wat hem betreft is bijgelegd. Toch zal ook hij moeten toegeven dat de partij door het conflict met de Duitse Joden en het interne conflict tussen hem en Möllemann averij heeft opgelopen. De regeringspartijen SPD en Groenen, voor wie de verkiezingsvooruitzichten allesbehalve rooskleurig zijn, komt het allemaal prima uit. Zij etaleren zich nadrukkelijk als fatsoenlijk en gewetensvol.

SPD-politici en Groenen beschuldigen de FDP van antisemitisme. Westerwelle wijst het verwijt dat zijn partij met antisemitische sentimenten zou spelen als „infaam” van de hand. Möllemann -wie ook anders- geeft volmondig toe dat hij de confrontatie zoekt om aandacht en stemmen te trekken. Het is de vraag of Möllemann met zijn kritiek op Israël niet een verkeerde toon heeft aangeslagen bij de kiezers.

Het laatste woord over de hele affaire is nog niet gezegd. Gistermiddag nam hij partijgenoten onder vuur die dreigen de partij te verlaten als hij zijn uitlatingen tegenover de Joden in Duitsland niet terugneemt. „Zij hebben niets bijgedragen tot een positieve ontwikkeling van de FDP. Ze kunnen beter met pensioen gaan. Daarom zeg ik tegen hen: Goede reis.”