Volgens de Rekenkamer zijn wet– en regelgeving en de uitvoering op het gebied van grenscontroles „niet toegesneden op terrorismebestrijding." Mede daardoor èn door het historisch onderscheid tussen controle van goederen en mensen is er „geen sluitende controle aan de Nederlandse buitengrenzen.“„Diverse groepen reizigers worden niet gecontroleerd en niet alle beschikbare (opsporings)informatie wordt bij de controles betrokken. (–) In de praktijk is er geen zicht op de totale vervoersstroom”, aldus het rapport. Bovendien staan bij de marechaussee door „personele en materiële knelpunten de kwaliteit en de hoeveelheid uitgevoerde controles onder druk." Een ander probleem vormen de zeehavens en kleinere luchthavens waar geen grenscontrole plaatsvindt, zoals de havens op de waddeneilanden.

Het kabinet zegt in een reactie veel te „herkennen" van de conclusies van de Rekenkamer, maar stelt dat al veel actie is ondernomen en dat „een 100 procent beschermde samenleving niet kan worden gegarandeerd." De onderzoekers van de Rekenkamer merken op dat het kabinet echter geen concrete toezeggingen doet om de grenscontrole op terroristen te verbeteren.

Kamerleden zijn ontevreden over de „lichtzinnige" (VVD) houding van het kabinet en de „lauwe" (CDA en PvdA) reactie op het Rekenkamerrapport. Weekers (VVD): „Het kabinet moet keiharde toezeggingen doen over verbeteringen en het Schengen–verdrag moet worden aangepast. Als staatssecretaris Wijn over de douane zegt dat er geen probleem is, dan is dat lichtzinnig."

Het CDA vindt dat ook binnen de buitengrenzen van de EU en het Schengengebied moet gekeken worden naar controles. CDA–Kamerlid Van Fessem noemt het „merkwaardig" dat de marechaussee en de douane nog zoveel langs elkaar heen werken. Ook hij vindt dat het kabinet met concretere maatregelen moet komen om de grenscontrole te verbeteren.

Volgens PvdA–Kamerlid Van Heemst „rammelt de grenscontrole aan alle kanten." „En dat is gek, want je zou toch denken dat men sinds een aantal jaren beter zou samenwerken. De Rekenkamer legt feilloos bloot dat dat niet gebeurt."

De LPF is niet verbaasd over het rapport van de Rekenkamer. LPF–Kamerlid Eerdmans zal in het debat maandag met de ministers Donner (Justitie) en Remkes (Binnenlandse Zaken) aandringen op de totstandkoming van een Europese lijst met potentiële terroristen die buiten de EU gehouden moeten worden.

De Rekenkamer wijst erop dat er maar liefst zes ministeries betrokken zijn bij de grenscontrole op terroristen: de minister van Justitie is verantwoordelijk voor terrorismebeleid, de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie gaat over de personencontroles en de minister van Defensie is de baas over de Koninklijke Marechaussee, die de personencontroles uitvoert.

Dan is de minister van Binnenlandse Zaken verantwoordelijk voor de Zeehavenpolitie in de regio Rotterdam–Rijnmond. De Douane valt weer onder de minister van Financiën. De ministers van Economische Zaken en van Justitie zijn betrokken bij de controle op wapens, munitie en strategische goederen.

De Rekenkamer concludeert vervolgens dat de zes departementen „geen periodiek overleg voeren." Ook is er geen sprake van structurele informatie–uitwisseling en zelfs in de praktijk wordt niet veel samengewerkt door de organisaties.
De verantwoordelijke bewindspersonen, onder wie Donner (Justitie), Verdonk (Vreemdelingenzaken), Remkes (Binnenlandse Zaken) en Kamp (Defensie) zeggen veel uit het rapport te herkennen. Zij benadrukken echter dat een volledig beschermde samenleving niet mogelijk is.

De Rekenkamer constateert dat de bewindspersonen niet veel concrete toezeggingen voor verbetering doen en verwijt minister Donner geen analyse te hebben gemaakt van de sterke en zwakke punten van het grenscontrolesysteem.

Het ministerie van Justitie wijst erop dat er inmiddels al meerdere maatregelen zijn genomen. „Zo zal gebruik worden gemaakt van biometrische kenmerken in reis en verblijfsdocumenten. Bovendien wordt er gewerkt aan een stroomlijning van het visumproces. In 2007 komt er een nieuw Europees systeem.”
De Rekenkamer concludeert dat er sprake is van een minimumcontrole voor onderdanen van de Europese Unie. Volgens het ministerie kan hier wat aan worden gedaan. Zo zal minister Verdonk in Europees verband deze problematiek aan de orde stellen. De minister wil kijken in hoeverre „onder bepaalde voorwaarden” EU onderdanen weer gecontroleerd kunnen worden.

Woordvoerder Gerrit Miedema van het Kustwachtcentrum in Den Helder kent het rapport van de Rekenkamer niet en is daarom voorzichtig in zijn reactie. „Een van de taken van ons kustwachtcentrum is inderdaad de grensbewaking. De uitvoering daarvan ligt bij de marechaussee.”

Op de vraag of er sinds 2001 sprake is van strengere controles wil de woordvoerder geen antwoord geven. „Uiteraard is er verhoogde aandacht voor grensbewaking. Ik weet niet of er ook daadwerkelijk vaker gecontroleerd wordt. Volgens mij gaat het meer om je ogen en oren extra open te zetten voor verdachte situaties. Onze patrouilleschepen en –vliegtuigen gaan met een groter takenpakket op pad. Meer mag ik er niet over zeggen.”