ondersteunt dat pleidooi, maar ziet minder kansen voor ict als middel dan Van de Werken. Schoolbestuurder G. A. van de Werken pleitte vrijdag voor een noodzakelijke cultuuromslag in het besturen en het leiden van scholen. Deze oproep steun ik van harte. Vanwege ontwikkelingen in de maatschappelijke omgeving en het onderwijsbeleid is zo’n omslag hard nodig. Besturen moeten terug naar de hoofdlijnen: het vaststellen van de financiële en strategische beleidskaders, het bewaren van de identiteit en het toezien op de directie, die binnen de vastgestelde kaders het beleid uitvoert. Besturen moeten alerter zijn op de vraag of de school doet waartoe hij is opgericht en waartoe hij zich door middel van het (door het bestuur vastgestelde) schoolplan verplicht heeft.

De oproep van deze bestuurder is dus terecht, temeer nu de veranderingen in bekostiging besturen en directies uitdagen zelfstandig beleid te voeren en daarvan achteraf verantwoording af te leggen. Vanuit Driestar educatief en de aan ons gelieerde besturenorganisaties communiceren we de noodzaak van deze omslag voortdurend naar onze scholen en bieden we eveneens middelen om op een effectieve manier te reageren op de veranderende omstandigheden.

Van de Werken wijst op de informatietechnologie als weg waarlangs de genoemde omslag gerealiseerd zou moeten worden. Daarmee zou een fusie -die hij afwijst- voorkomen kunnen worden en blijven scholen bestuurlijk zelfstandig (in vakjargon: eenpitter). Maar net zo min als een fusie dé weg is, denk ik dat ict de enige juiste manier is om het roer om te gooien.

Meetbaar
Een basisschool is geen bedrijf, en de verschillen tussen beide zijn wel degelijk fundamenteel. Weliswaar zijn er ook overeenkomsten en kunnen veel scholen beter en bedrijfsmatiger gerund worden, maar als we de school als bedrijf zien en als bestuurders en directie een school als een bedrijf leiden en besturen, gaan we de mist in. Scholen leveren geen producten of diensten met concrete output waarvan de kwaliteit onomstotelijk kan worden vastgesteld.

Het reduceren van de processen in de school tot louter meetbare gegevens die in softwareprogramma’s kunnen worden ingevoerd, doet geen recht aan de aard van onderwijs. Bovendien richt het de aandacht van het bestuur maar op een klein deel van de schoolprestaties.

Daarbij komt dat een christelijke school werkt vanuit de eigen missie: dagelijks het Woord laten klinken te midden van de kinderen, biddend of de Heere dit zegenen wil. Dat Woord gaat Zijn eigen weg en doet als een gestrooid zaad in alle stilte Zijn werk.

Dit neemt niet weg dat een school een goed kwaliteitssysteem moet opbouwen en dat een wijs bestuur nagaat of het schoolteam ook zorg draagt voor een goede inrichting van dit systeem. Ict kan een prima hulpmiddel zijn om dit proces efficiënt en slim te beheren. Hiervoor zijn onder meer door Driestar educatief prima instrumenten ontwikkeld. De meeste scholen werken al met zo’n instrument. Door optimaal gebruik te maken van dit instrument kunnen besturen ook inzicht krijgen in de kwaliteit van het primaire proces.

Hulpmiddel
Ik zie informatietechnologie alleen als hulpmiddel voor het bestuur en de directie die een omslag moeten realiseren. Niet als breekijzer en zeker niet als dé weg ernaartoe. En inderdaad: ook een fusie is niet de enige weg.

Fusie is een van de vormen. Maar tussen de uitersten fusie en eenpitter zijn veel andere samenwerkingsvormen denkbaar. In ieder geval geeft Harm Klifman, in het door Van de Werken besproken boekje, besturen een goed instrument in handen om het gesprek aan te gaan en te ontdekken op welke vragen een bestuur antwoorden moet vinden om de school in een sterk veranderende (beleids)omgeving professioneel te (blijven) besturen.

De auteur is algemeen directeur van Driestar educatief, kenniscentrum voor onderwijs, opleiding en begeleiding in het protestants-christelijk en reformatorisch onderwijs.