Thieren heeft jarenlange rampervaring als medewerker van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in Genève. „Na elke catastrofe ontstaat er chaos. Bruggen verdwijnen, wegen worden weggespoeld, de verbindingen werken niet meer, dat is normaal”, aldus Thieren.

Hij wijst erop dat overkoepelende overheden een paar dagen nodig hebben om hun hulpoperaties op gang te krijgen. Lokale overheden moeten het daarom zeker 72 uur alleen kunnen redden. „Na Katrina verwachtte het stadsbestuur van New Orleans dat de regering meteen te hulp zou snellen. Dat is niet realistisch. Zelf had de stad geen goed evacuatieplan klaarliggen”, aldus Thieren.

Hoe reageerde Washington op deze ramp? Iedereen lijkt het erover eens dat de rampendienst FEMA (Federal Emergency Management Agency) te laat in actie kwam. FEMA-chef Michael Brown werd al snel tot zondebok verklaard en hij is inmiddels opgestapt. FEMA speelde echter een ondergeschikte rol in het organiseren van de federale hulp.

FEMA is namelijk na de septemberaanslagen van 2001 samen met tal van andere diensten zoals de grensbewaking en de kustwacht ondergebracht bij het nieuwe ministerie van Binnenlandse Veiligheid (Homeland Security). Dit draagt bij natuurrampen of terreuraanslagen nu de eerste verantwoordelijkheid voor het organiseren van hulp.

Homeland Security had een draaiboek klaarliggen, het zogeheten National Response Plan (Nationaal Reactieplan). Volgens dit plan kan de minister van Binnenlandse Veiligheid, Michael Chertoff, rampen tot „Incident of National Significance” (gebeurtenis van nationale betekenis) verklaren. Gebeurt dit, dan kan hij op federaal niveau hulpoperaties gaan coördineren. Chertoff had de bevoegdheid om in actie te komen toen het Nationaal Orkaan Centrum in Miami (Florida) op 27 augustus verklaarde dat Katrina binnen 48 uur Amerika’s zuidkust zou treffen. Katrina gold toen nog als een orkaan van de hoogste, namelijk de vijfde, categorie; later zwakte hij af tot categorie 4.

Chertoff wachtte echter tot dinsdagavond -36 uur nadat Katrina de kust met verwoestend geweld was gepasseerd- met zijn opdracht aan FEMA-chef Brown om hulpoperaties te beginnen. Waarom wachtte Chertoff zo lang? Niemand in Washington kan of wil die vraag momenteel beantwoorden. Wat in ieder geval vaststaat is dat Chertoffs ministerie in eerste instantie verantwoordelijk is voor de coördinatie van alle hulpoperaties op federaal niveau.

Dat roept de vraag op waarom president Bush woensdag de creatie bekendmaakte van de Witte-Huiswerkgroep voor orkaan Katrina.” De president kondigde aan dat deze werkgroep alle federale hulp zou coördineren. „Dat moet erg frustrerend zijn geweest voor Chertoff, want die presidentiële werkgroep ondermijnde zijn bevoegdheden”, meent analist Kim Holmes van de researchorganisatie Heritage Foundation in Washington. Wie is feitelijk de leider van de hulpoperaties? vroegen journalisten in Washington. „De president”, antwoordde Witte-Huiswoordvoerder Scott McClellan.

De president, minister Chertoff en tal van functionarissen in Washington benadrukten dat het bij Katrina ging om een ramp van ongemene omvang. Een ’dubbele’ ramp bovendien, die niemand had kunnen voorzien. Niet alleen had de orkaan zelf verwoestingen aangericht, maar de ’onverwachte’ breuk in het dijkenstelsel van New Orleans had de zaak nog eens verergerd.

„Niemand had dit voorzien”, aldus Chertoff. Dat is onjuist. Ten eerste bood het systeem rond New Orleans -dat onder de zeespiegel ligt- bescherming tegen een orkaan van maximaal categorie drie. Bovendien werd er in tal van studies -onder meer van de Genie- al jarenlang gepleit voor „dringende” renovatie van het „verwaarloosde” systeem.

Volgens sommige deskundigen is de overheid medeverantwoordelijk voor de verwarring na Katrina. David Liebersbach, hoofd van de rampendienst van de staat Alaska, meent dat Washington FEMA bijvoorbeeld te veel heeft „uitgekleed.” En dat proces zou worden voortgezet. Daarom kwam de Nationale Associatie van Regionale Rampendiensten (National Emergency Management Association) -waarvan Liebersbach voorzitter is- eind juli in actie. „Wij waarschuwden toen in een brief aan minister Chertoff voor de potentieel catastrofale gevolgen van zijn besluit om de bevoegdheden van FEMA verder te beperken”, aldus Liebersbach.

Hij meent verder dat Washington zich na de septemberaanslagen van 2001 te eenzijdig richtte op de bestrijding van terreur en hulp bij gewone rampen verwaarloosde. „FEMA moet zich bijvoorbeeld houden aan de nationale veiligheidsvoorschriften. Dat betekende bij Katrina dat sommige evacuatievluchten dagenlang werden uitgesteld. FEMA moest namelijk eerst bagagecontroleurs invliegen -om de ’bagage’ te controleren van mensen die alles kwijt waren. Vervolgens moest FEMA ervoor zorgen dat er voldoende gewapende ”air marshals” beschikbaar waren voor elke vlucht. Dat is een absurde bureaucratie, ingegeven door begrijpelijke veiligheidsoverwegingen, maar die bij natuurrampen mensenlevens kan kosten”, aldus Liebersbach.

Het staat vast dat er een onderzoek komt naar alles wat er rond Katrina is misgegaan. President Bush heeft al aangekondigd dat hij dit onderzoek zelf zal leiden. „Dat is weinig overtuigend. De president houdt zichzelf verantwoordelijk voor alles wat er op regeringsniveau is misgegaan. Als hij dat echt meent, kan hij niet zelf zo’n onderzoek leiden”, meent politiek analist Doug Bandow van het Cato Research Instituut in Washington. Bush’ Republikeinse Partij lijkt er ook zo over te denken. De Republikeinse voorzitters van de Senaat -Bill Frist- en van het Huis van Afgevaardigden -Dennis Hastert- kondigden een eigen parlementair onderzoek aan.

De Democraten voelen daar niets voor. „Zo’n Republikeins onderzoek wordt een goedpraten van alles wat er is foutgegaan onder verantwoordelijkheid van hun partijgenoot, de president. Bovendien heeft het parlement de afgelopen jaren ook steken laten vallen. Wij hebben bijvoorbeeld met z’n allen te veel beknibbeld op financiering voor het waterkeringssysteem in het zuiden. Er moet daarom een onafhankelijk onderzoek komen zoals na de septemberaanslagen”, aldus Democratisch senator Hillary Clinton. Voorlopig ziet het er echter niet naar uit dat de Democraten buiten hun eigen partij veel politieke steun voor dit voorstel krijgen.