Commandant Sim Schot: „Ze hadden nooit gedacht dat zij nog eens buitenlandse hulp zouden accepteren.”

Het karakteristieke geklapper van een Lynx-helikopter vult de lucht. Met vaardige hand zet de Nederlandse piloot zijn machine aan de grond op de luchthaven van Biloxi, Mississippi. Zijn toestel is bepaald niet het enige. Het marinegrijs met het rood-wit-blauwe embleem valt in het niet tussen de tientallen legergroene Amerikaanse kisten die keurig op het beton in het gelid staan. De strijdkrachten hebben het burgervliegveld tot een enorme legerplaats omgevormd.

Na een korte technische controle komen de motoren van de Lynx opnieuw tot leven. Langzaam verheft het toestel zich en koerst naar het zuiden. De bemanning vliegt met de grote zijdeur open om de tropische temperaturen enigszins dragelijk te maken. Zodra de startbanen onder de helikopter zijn weggegleden, openbaren zich de enorme verwoestingen die de orkaan hier twee weken geleden veroorzaakte.

Het landschap oogt alsof er een reusachtige zeis overheen is gegaan. Duizenden bomen zijn als luciferhoutjes afgebroken. Wind en water hebben auto’s op een slordige hoop gesmeten. Hele wijken van Biloxi zijn weggevaagd. Van veel houten huizen getuigt alleen nog een betonnen fundering van de plaats waar ze eens hebben gestaan. De casco’s zijn honderden meters verderop totaal versplinterd neergekwakt. Af en toe staat een stenen woning nog overeind tussen de puinhopen. Luxe plezierjachten liggen als vissen op het droge.

Kalme zee
De brug over de baai houdt halverwege plotseling op. De rest van de rijbaan is in de golven verdwenen. De beweegbare delen van de oeververbinding staan nog steeds omhoog als stille getuigen van het natuurgeweld. De spoorlijn is over een lengte van vele honderden meters opgekruld. Het gele bord van een McDonald’s-restaurant is nauwelijks herkenbaar. De eetgelegenheid is zowaar geopend.

Een kilometer of twaalf uit de kust komt de Hr. Ms. Van Amstel in zicht. Het grijze fregat trekt aan zijn ankers in het rustige water van de Golf van Mexico. Het is nauwelijks voor te stellen dat deze kalme zee twee weken geleden dood en verderf bracht in Mississippi. De piloot laat zijn machine naast het achterdek van het schip hangen, totdat de dekofficier gebaart dat hij het toestel mag laten zakken.

Acht dagen nadat de orkaan Katrina over het zuiden van de Verenigde Staten trok, arriveerde de Van Amstel in de wateren rond Biloxi. Voor sommige bemanningsleden was het wel even slikken. Het marineschip stond op het punt naar Nederland terug te keren na een missie van twee maanden in het Caraïbisch gebied. „Toch heeft niemand gemopperd”, zegt commandant Sim Schot. „Veel andere wijzigingen zouden wellicht slecht gevallen zijn. Maar gezien de situatie in het rampgebied was er alle begrip.”

Sterker nog: het vlootpersoneel en de mariniers staan te trappelen om aan land te gaan en hulp te verlenen. Dagelijks stuurt overste Schot zo’n zestig bemanningsleden naar het rampgebied. „Het schip draait op minimale capaciteit. Alles wat we kunnen missen, is naar de wal.”

Hoofdkwartier
Het verhaal van de commandant wordt bevestigd door sergeant André van Reusel. Drie dagen lang deelde hij voedsel en water uit in Biloxi. Nu zit hij weer aan boord. Noodgedwongen. „Ik was zondag best wel een beetje boos dat ik niet weg kon. Er was geen plaats meer op de Amerikaanse boot die ons naar de kust zou brengen.”

Volgens Schot is de bemanning van het fregat speciaal getraind om hulp te verlenen na een orkaan. De marine deed onder andere ervaring op na de verwoestende storm die Sint Maarten enkele jaren geleden teisterde. „We hebben een rampenplan klaarliggen. We weten direct wat we aan extra’s moeten meenemen. We brengen ook onze specialiteiten mee: kleine bootjes, een duikteam en twee helikopters om mensen te redden.”

De Amerikanen reageren met „gemengde gevoelens” op de Nederlandse assistentie, zegt commandant Schot. „Ze zijn natuurlijk blij met de hulp. Ze komen naar je toe en zijn ontzettend enthousiast. Anderzijds is het ook een beetje pijnlijk. Ze hadden nooit gedacht dat zij nog eens buitenlandse hulp zouden accepteren. In het kader van onze antidrugsoperaties in het Caraïbisch gebied hebben we enkele Amerikanen aan boord. Zij zeiden tegen me: Dit is niet het Amerika zoals we dat graag zouden willen laten zien.”

Aan de wal is van die gemengde gevoelens weinig te merken. Op het strand van Biloxi heeft het Korps Mariniers een bruggenhoofd opgezet. Een geleende Amerikaanse legertent doet dienst als tijdelijk hoofdkwartier. Plastic picknickbanken -„die hebben we ergens gevonden”- en een zelfgefabriceerde houten tafel fungeren als meubilair. Een Amerikaans echtpaar dat helemaal uit Florida is gekomen stopt met zijn pick-up bij de Nederlandse militairen. „Alsjeblieft, versgebakken koeken en koude frisdrank. We waarderen het zeer wat jullie hier doen.” Met een omhelzing nemen ze afscheid.

Vruchtensap
Vanaf het strand wordt het marinepersoneel met Amerikaanse legertrucks naar Biloxi en omgeving gebracht. Bij de First Baptist Church vormen ze een menselijke keten om voedsel en water aan slachtoffers van Katrina uit te delen. Verpleegsters maken zich nuttig als verkeersregelaars. Officieren sjouwen met pakken vruchtensap.

Korporaal Robert Willems staat al voor de vierde achtereenvolgende dag op het distributiepunt. In het dagelijks leven is hij als bottelier verantwoordelijk voor de inkoop van voedsel en drank voor de bemanning. „Dit ligt dus een beetje in het verlengde van mijn normale werk”, grinnikt hij terwijl hij zich het zweet van het voorhoofd wist. Ook Willems moest zijn vrouw en twee kinderen vertellen dat hij voorlopig nog niet naar huis komt. „Dat is niet leuk. Maar als het jou zou overkomen, zou je ook graag geholpen willen worden.”

Olga Shriver duwt een oude kinderwagen voor zich uit, volgestouwd met kleding, luiers en blikken babyvoeding. „Mijn huis heeft het gehouden, maar mijn kleindochter is alles kwijt”, zucht de 69-jarige Amerikaanse terwijl ze even uitblaast op een stapel pallets. „Ze slaapt nu bij mij, maar ik heb eigenlijk geen ruimte voor haar en haar drie kinderen. Ik weet echt niet hoe het verder moet.”

Net buiten Biloxi hebben de Nederlandse militairen een schooltje opgeknapt. Afgerukte dakplaten zijn netjes opgestapeld. Geknapte elektriciteitskabels hangen nog gevaarlijk over het plein heen, maar de lokalen zijn weer enigszins toonbaar. Inventaris en lesmateriaal dat nog bruikbaar is, liggen buiten onder een afdak. Twee besmeurde knuffelbeertjes kijken vanaf een kast naar de ravage.

Magnetron
De terugweg naar het strand leidt door een eindeloze ravage. Bulldozers hebben de ergste rommel van de rijbaan geschoven, maar naast de straten rijzen de overblijfselen van het natuurgeweld in al hun groteske vormen op. Het drijvende casino van Biloxi is honderden meters de kust op geschoven. Een appartementencomplex is compleet scheefgezakt. „Het gaat goed met ons mama”, is met grote letters op de vijfde verdieping gekalkt. Auto’s zijn verpletterd door afgewaaide daken. De bomen zijn totaal verdord, in één klap gedood door het zoute zeewater. En soms is er ook helemaal niets. Alleen een gapend gat.

Op huizen die nog enigszins intact zijn, hebben hulpverleners grote rode kruizen gespoten. Boven in het macabere merkteken staat de datum van inspectie, links de code van het team dat de woning heeft doorzocht. Rechts een waarschuwing als er een gaslek of gevaarlijke stoffen zijn aangetroffen. En onderaan het aantal doden. Op de meeste woningen staat een nul. Veel inwoners van Biloxi konden het gebied op tijd ontvluchten. Soms is de nul later in een ander cijfer veranderd.

Dough Boles wist zich met zijn vrouw Mary voor de komst van Katrina in veiligheid te brengen. „We waren nog niet zozeer bang voor de wind. Maar toen we hoorden dat er een enorme vloedgolf aankwam, zijn we direct in de auto gestapt”, vertelt de 60-jarige Amerikaan lopend over de puinhopen van wat eens zijn woning was. Een paar brokken puin is alles wat er van de muren over is. Een omgevallen groene wc-pot, enkele gebroken glazen en een gebutste magnetron vormen het enige bewijs dat hier mensen hebben gewoond. Boven de armzalige resten wappert een zielig Amerikaans vlaggetje. Zelfs onder de meest dramatische omstandigheden kent het Amerikaanse patriottisme geen grenzen.

Tranen
„Ik heb mijn computer vier straten verderop teruggevonden”, wijst Boles, een voormalige onderwijzer. „Mijn revolver lag onder het puin van de achterburen. Ik had een groot aantal waardevolle familiefoto’s in de wasmachine gestopt om ze veilig te stellen. Ook dat apparaat trof ik enkele honderden meters van mijn huis aan.”

Dough Boles verloor zijn huis al eerder aan een orkaan. In 1969 vernietigde de storm Camilla zijn woning aan de kust van Mississippi. „We hebben twee jaar in een caravan gewoond, terwijl we onze woning herbouwden. Ik weet niet wat we nu gaan doen. Voorlopig wonen we in het huis van mijn moeder.”

Boles lijkt zijn lot nuchter op te nemen. Op laconieke toon somt hij op wat hij kwijt is: het huwelijksservies, de televisie, antieke meubeltjes. Maar dan plotseling ernstig: „Kom eens mee, dan zal ik je iets laten zien.” Aan de voorkant van de fundering staan de initialen van Dough en zijn vrouw in het beton gebeiteld. En het jaar waarin ze hun huis weer hadden opgebouwd: 1971. Zijn gemoed schiet vol. „Kijk nu toch eens. Alles weg”, zucht hij in tranen.

In de verte klinkt het geklapper van een Lynx-helikopter. Laag over zee vliegend vindt het toestel zijn weg naar het strand. Grote wolken zand wervelen op als de machine zich voorzichtig laat zakken. Zodra de riemen vast zijn, ontrukt de heli zich weer aan de zwaartekracht. De verwoestingen blijven eenzaam achter.