. Desondanks verwacht hij dat het geloof in homeopathie zich niet opzij zal laten zetten door rationele argumenten. ”Het einde van de homeopathie”. Met een redactioneel commentaar met deze titel zet het toonaangevende medische tijdschrift The Lancet de strijd zwaar in tegen homeopathie.

Een groot en evenwichtig opgezette analyse van 110 homeopathische studies tegen 110 studies met geneesmiddelen toont aan dat de werking van homeopathische middelen niet beter is dan die van placebo’s (nepmiddelen), terwijl de gewone geneesmiddelen wel degelijk een positief effect lieten zien.

Miljardsten
Voorts bleek dat de effectiviteit van zowel geneesmiddelen als van homeopathische middelen toenam naarmate het onderzoek slechter was uitgevoerd. Een positieve uitkomst van studies met homeopathische middelen wordt verklaard door bevooroordeling van de onderzoekers ten aanzien van de effectiviteit ervan.

Anderzijds wordt in de analyse terecht opgemerkt dat de gewone geneeskunde meer werk moet maken van het contact met en het welbevinden van de patiënt, want hier ligt een manco, waar alternatieve genezers dankbaar gebruik van maken.

De auteurs van de gepubliceerde analyse hebben een transparante onderzoeksopzet gekozen en hun methoden en resultaten zodanig verwoord dat iedereen hen na kan rekenen. De geanalyseerde studies voldoen alle aan de maatstaven die zowel in de geneeskunde als in de homeopathie de norm zijn. Door deze analyse zou men verwachten de voorstanders van homeopathische middelen alle wind uit de zeilen wordt genomen.

In een briljante filosofische beschouwing merkt de Leidse hoogleraar prof. dr. Vandenbroucke, in hetzelfde nummer van de Lancet, fijntjes op dat een experiment alleen zinnig is om een plausibele theorie te toetsen. Zo’n plausibele theorie ontbreekt bij de homeopathie. Derhalve heeft geen enkele studie met homeopathische middelen ook maar enige wetenschappelijke betekenis, omdat je er niets mee kunt bewijzen.

De theorie achter de homeopathie, vooral niet te verwarren met kruidengeneeskunde, is dat „gelijk met gelijk wordt genezen.” Veelal plantaardig materiaal wordt zo sterk verdund dat geen werkzame moleculen in de oplossing meer aanwezig zijn. Tijdens het verdunningsproces wordt de oplossing geschud (gepotentieerd) zodat de afdruk van het middel in de oplossing achterblijft. Die afdruk zou een geneeskrachtig effect hebben.

Recent onderzoek heeft aangetoond dat dit afdruk- of geheugeneffect, als het al bestaat, hooguit enkele miljardsten van seconden aanhoudt. Dit is natuurlijk onvoldoende om vanuit de fabrieken de patiënt te bereiken.

Deugdelijk
Op politiek niveau moet deze analyse hard aankomen. Binnen de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) propageert een taakgroep dat alternatieve geneeswijzen een aanvulling vormen op de gewone geneeskunde. Op een goedkope manier kan de gezondheidszorg in de derde wereld naar een hoger plan worden getild. Deze geneeswijzen sluiten aan bij bestaande praktijken en ze verkleinen de afhankelijkheid van de westerse wereld.

Daartegenover bestaan bewegingen die stellen dat het afgelopen moet zijn met het gedogen van niet-bewezen behandelingen. Alleen die behandelingen mogen worden toegepast en vergoed die berusten op deugdelijk wetenschappelijk bewijs. De Britse en de Zwitserse regering hellen over naar dit standpunt.

Geen plausibele verklaring voor de homeopathie dus. Zal de homeopathie door deze analyse verdwijnen? Ik ben bang van niet. Het (bij)geloof in de homeopathie zal het voorlopig winnen van alle rationele argumenten.

De auteur is arts in het Universitair Medisch Centrum Groningen.