Slechts ongeveer eenderde van de Duitsers heeft nog vertrouwen in de kerk. Dat blijkt uit een demografisch rapport dat eind vorige week verscheen. De Duitse politie, de president van de Bondsrepubliek en het constitutioneel hof in Karlsruhe doen het duidelijk beter.De cijfers zijn niet echt verbazingwekkend. Het kerklidmaatschap en vooral het kerkbezoek liggen in de Bondsrepubliek bepaald niet hoog. Eind jaren zestig hebben de Duitsers zich massaal afgekeerd van de kerk. Belangrijke factoren daarvoor zijn: toename van de welvaart, kritiek op en afkeer van bestaande instellingen en -vooral- de opkomst van de schriftkritiek.

Deze ontwikkeling is overigens niet uniek. Ook elders in de wereld doet zij zich voor. Dat blijkt onder andere uit het onderzoek dat de Amerikaanse journalist Dave Shiflett enkele maanden geleden publiceerde. Het toont aan dat er een exodus gaande is bij de grote, gevestigde kerken in de VS. Zij hebben het laatste decennium zo’n 10 procent van hun leden verloren.

Opmerkelijk daarbij is dat de meer conservatieve kerken, die vasthouden aan het onfeilbare gezag van de Bijbel, fors groeien. Shiflett poneert dat Amerikanen de progressieve voorgangers ontvluchten en zich voegen bij meer traditionele -of zo men wil: conservatieve- predikanten omdat de grote kerken een vaste koers missen.

Die ontwikkeling beperkt zich niet tot de VS. Ook in verschillende Europese landen mogen bijbelgetrouwe denominaties zich verheugen in groeiende belangstelling.

Met name onder jongeren hebben behoudende kerken aantrekkingskracht. Uit Amerikaans en Zwitsers onderzoek blijkt dat kerkelijk opgevoede jongeren vaak conservatiever zijn dan hun ouders.

Dat de liberale kerken leden verliezen, heeft blijkens de verschillende onderzoeken te maken met gebrek aan dogmatische en ethische duidelijkheid. Wat mensen deze kerken vooral verwijten, is dat ze nergens meer voor staan. Liberale kerken stellen geen eisen meer. Waarom zou een 16-jarige geïnteresseerd zijn in de kerk als die hem vertelt dat seks voor het huwelijk mag. Dat hoort hij ook op televisie. Nee, de kerk moet iets anders bieden, een meerwaarde hebben.

Behalve gebrek aan duidelijkheid over ethische en dogmatische kwesties, wijzen de onderzoekers erop dat prediking over allerlei actuele kwesties door veel kerkleden nauwelijks op prijs wordt gesteld. „Zij hebben geen behoefte aan politieke of intellectuele coaching vanaf de kansel, denkt Shiflett.

Bovendien blijkt uit het Duitse onderzoek dat kerkleden hun voorgangers verwijten in hun prediking over actuele kwesties nog veranderlijker te zijn dan het weer.

„Kerkgangers zoeken hun plaats in de banken op om de verkondiging van het Evangelie te horen. Zij zoeken een boodschap die hen verlost uit de ketenen van het materialisme en hen confronteert met het transcendente. Zij komen niet om commentaar bij het nieuws van alledag te krijgen. Dat bieden de media wel,” aldus Duitse onderzoekers.

De uitkomsten van deze enquêtes zijn niet schokkend. Men kan zelfs twijfels hebben over de betekenis ervan voor de prediking. Anders dan in het zakenleven mogen onderzoeksresultaten nooit de ’strategie’ van kerken bepalen. Predikanten zijn geroepen het Woord getrouw te verkondigen, ongeacht wat de hoorders ermee doen.

Tegelijk zijn de resultaten van het Duitse en Amerikaanse onderzoek een aansporing om vast te houden aan de bijbelgetrouwe prediking en de daarop gebaseerde ethiek. Allerlei vernieuwingen leveren per saldo niets op. Het vasthouden aan de eenvoudige verkondiging van de eeuwenoude waarheid blijkt uiteindelijk meer vruchten af te werpen.