Islamitisch bankieren begon in de jaren zestig op kleine schaal in Egypte. Inmiddels komen banken die het islamitische verbod op winst via rente (riba) respecteren in veel moslimlanden voor.

„In Iran, Sudan en Pakistan zijn andere vormen van bankieren zelfs niet meer toegestaan” zegt Hans Visser, hoogleraar internationale economie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.

Een aantal westerse banken, met name Citibank, ABN AMRO en HSBC, biedt islamitische bankproducten aan in moslimlanden, via dochters of in eigen naam. Buiten Engeland is er echter geen enkel land in de Europese Unie waar moslims kunnen genieten van een noemenswaardig pakket aan renteloze bankproducten. In België is er zelfs nog geen enkele aanvraag geweest van een instelling om specifieke bankproducten voor moslims aan te bieden, zegt woordvoerder Hilde Dierckx van de Belgische Commissie voor Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA).

Banken in de Lage Landen hebben wel duidelijk belangstelling om ermee te beginnen. Vorig jaar startte een onbekende bank de website www.rentevrijlenen.com, met de bedoeling een databank samen te stellen van mensen die geïnteresseerd zouden zijn in islamitisch bankieren. De CBFA liet de website stoppen omdat er misbruik werd gemaakt van de beschermde term ’bank’ en omdat er een bepaald bedrag voor de registratie werd gevraagd.

„Moslims in de Lage Landen willen exact hetzelfde als hun Britse broeders”, zegt Magid Dawood, CEO van Yasaar Limited, het belangrijkste Europese consultancykantoor inzake islamitisch bankieren. „Uit onze onderzoeken op het Europese vasteland is gebleken dat er veel vraag naar is.”

België en Nederland tellen respectievelijk 400.000 en 920.000 moslims. Beduidend minder dan de 1,7 miljoen moslims in Groot-Brittannië, maar nog steeds een ruime afzetmarkt. „Waarschijnlijk is er wel een markt voor in numerieke termen, maar de meeste moslims hebben geen weet van het bestaan van islamitische bankproducten”, zegt Visser.

Onbekend maakt onbemind, maar toch is er meer aan de hand. In de eurozone maakt de fiscus het afsluiten van een renteloze lening voor een huis bijzonder onaantrekkelijk. En dat is precies de formule waar islamitische banken hun winstmarge halen.

„Wie een renteloze hypotheek wil, kan op het Europese vasteland niet profiteren van fiscale voordelen. De Britten hebben als enige de fiscale aftrek bij hypotheken afgeschaft”, zegt professor Visser. „In de rest van Europa zijn conventionele hypotheken nog steeds commercieel onklopbaar.”

Een bijkomend probleem is dat islamitische hypotheken vaak dubbele registratierechten met zich meebrengen omdat de bank de eigendomstitel draagt voor de duur van de afbetaling. „In België moeten er steeds registratierechten betaald worden als een huis van eigenaar verandert. Daar is geen weg omheen”, zegt Dierckx.

Toch gelooft Dawood dat de introductie van islamitisch bankieren op het Europese vasteland nog amper een kwestie van jaren is. „Een aantal Europese banken -ABN AMRO, Dexia en andere- bestudeert de mogelijkheid om beleggingsfondsen op te richten die aan de voorschriften van de sharia voldoen. Het zal niet lang meer duren voordat Europese moslims dergelijke formules ontdekken.”