Ook is er geen sprake van radicalisering binnen deze belangrijkste jongerensubcultuur van dit moment en worden de gabbers niet actief en systematisch geworven door extreem rechtse partijen.

Dat stelt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in een nota over Lonsdale-jongeren. De problematiek van de Lonsdale-jongeren is door de media en sommige bestuurders uitvergroot, aldus de AIVD.

De veiligheidsdienst ziet desondanks wel een dreiging in het fenomeen van de Lonsdale-jongeren wegens de tegenstelling tussen autochtone en allochtone jongeren. Veel Lonsdale-dragers hebben sterk nationalistische en xenofobe standpunten. Ze zijn echter niet in georganiseerd verband bezig met hun ideeën.

Minister Remkes (Binnenlandse Zaken) stuurde de nota maandag naar de Tweede Kamer. Aanleiding voor het onderzoek zijn recente incidenten in Venray en Uden. In Uden werd twee keer brand gesticht in een islamitische school. Venray was het toneel van een vechtpartij tussen allochtone en extreem rechtse jongeren.

Die tegenstelling tussen groepen jongeren kan op termijn de samenhang in de maatschappij bedreigen. Remkes vindt dat het lokale bestuur meer aandacht moet schenken aan dit probleem. Hij zond de nota dan ook naar alle burgemeesters.

De bewindsman vindt het belangrijk dat gemeenten een brede benadering kiezen om eventuele spanningen tussen jongeren tegen te gaan. Als steeds alleen incidenten eruit worden geplukt, versterkt dat de weerstand en de spanningen.

Remkes pleit voor maatregelen van politie en justitie in combinatie met een samenhangende sociaal-maatschappelijke aanpak. Hij denkt daarbij aan een netwerk tussen instanties die te maken hebben met jeugd en veiligheid, zoals scholen, wijkcentra, sportverenigingen en woningcorporaties.

J. Kersten, burgemeester van Uden, is niet verbaasd over de uitkomst van het AIVD-onderzoek. „Er is nooit sprake van geweest dat Lonsdale-jongeren achter de aanslagen op de Bedirschool zaten”, aldus Kersten. „Het is goed dat kledingkeuze niet direct gekoppeld wordt aan rechts-extremisme. Ik denk eerder dat groepsgedrag en drank- en drugsgebruik tot dergelijke incidenten leiden.”

De burgemeester ontkent dat er ooit sprake is geweest van een voorgenomen verbod op het kledingmerk in haar gemeente, zoals de media na de incidenten meldden. „Dat zou niet eens kunnen.”

De meeste gabbers zijn volgens het AIVD-onderzoek tussen de 15 en 25 jaar. Steeds vaker proberen zij met extreem rechtse symbolen, zoals hakenkruisen en getalscombinaties, hun rechtse ideeën te uiten en hun identiteit te benadrukken. „De provocerende werking die van deze symbolen uitgaat is bij hen bekend, wordt geaccepteerd en vaak doelbewust gezocht”, meldt de nota.

Lonsdale is populair omdat het via de lettercombinatie ”nsda” gelieerd wordt aan Hitlers partij NSDAP. De Brits fabrikant van Lonsdale is hier fel op tegen en vindt het misbruik.

De meeste Lonsdalers zijn meelopers; 5 procent behoort tot de harde kern. Zij zijn soms lid van extremistische partijen als het Verenigd Nederlands Arisch Broederschap, dat is opgegaan in Germaanse Jeugd Nederland, de jongerenafdeling van de neonazistische Nederlandse Volksunie.

Maar veelal zijn extremistische partijen niet eens geïnteresseerd in gabbers wegens hun gebrek aan politieke belangstelling en hun overmatig gebruik van alcohol en drugs. Ook op rechts-extremistische websites worden gabbers vaak niet serieus genomen.

Van radicalisering, met als doel de democratische rechtsorde te verstoren, is dan ook geen sprake. Toch maakt de AIVD zich wel degelijk zorgen, omdat de interetnische verhoudingen in Nederland onder druk kwamen door gebeurtenissen als de moord op Theo van Gogh en radicalisering van moslimjongeren. Maar ook door lokale incidenten en „een sfeer van frustratie” kan de xenofobie en de sympathie voor extreem rechts toenemen. Op langere termijn kan dat een bedreiging vormen voor de sociale samenhang in de maatschappij, aldus de AIVD.