Niets is zo onvoorspelbaar als de politiek. Vier weken geleden stonden de aanhangers van de sociaal-democratische SPD te juichen toen partijleider Franz Müntefering nieuwe verkiezingen aankondigde. De bittere nasmaak van de nederlaag in de deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen was met één slok weggespoeld.

Een maand later zitten de SPD’ers met een enorme kater. De verwachting was dat de partijleden met het oog op de aanstaande verkiezingen de gelederen zouden sluiten. Niets is minder waar. Een deel van de SPD heeft zich afgesplitst en gaat zelfstandig verder als Wahlalternative Arbeit und Soziale Gerechtigkeit (WASG).

De nieuwe partij, die links van de SPD staat en Die Linkspartei zal gaan heten, gaat met het oog op de verkiezingen een alliantie aan met de partij van de vroegere Oost-Duitse communisten (PDS) en zal volgens de peilingen met gemak de kiesdrempel van 5 procent halen. Dat zal de SPD, als er inderdaad op 18 september verkiezingen komen, de nodige stemmen kosten.

Het enfant terrible van de sociaal-democraten, Oskar Lafontaine, heeft overigens aangeboden de nieuwe partij te gaan leiden. De nieuwe partij doet er verstandig aan niet met het voormalige SPD-kopstuk in zee te gaan. Lafontaine staat in Duitsland bekend als een verrader die zijn zakken vult door voor de krant Bild columns te schrijven.

Gerhard Schröder heeft de afgelopen paar jaar een deel van het traditionele SPD-electoraat van zich vervreemd met zijn hervormingsprogramma ”Agenda 2010”. In het program maakt Schöder een voorzichtig begin met het afbouwen van de verzorgingsstaat. De aanhang van de SPD heeft hem dat nooit in dank afgenomen.

Om het vertrouwen van de trouwe kiezers terug te winnen nemen de sociaal-democraten nu met de moed der wanhoop afstand van hun eigen hervormingsbeleid. Natuurlijk proberen ze zo de linkse partij de wind uit de zeilen te nemen. Het is de vraag of de SPD dit zal lukken en überhaupt op de wijze verstandig opereert. De geloofwaardigheid van Schröder en de zijnen komt het in ieder geval niet ten goede.

Hoe verdeeld de SPD is, blijkt ook uit Schröders voornemen vervroegde verkiezingen uit te schrijven. De Bondsdag kan pas worden ontbonden als de regering er in drie stemronden niet in slaagt de meerderheid in de Bondsdag te verwerven. Schröder wil op 1 juli het vertrouwen van de Bondsdag vragen in de hoop die niet te krijgen. Het is zeer de vraag of de SPD wil meewerken aan Schröders plannen. Sommigen hebben gewoon geen zin mee te werken aan Schröder plannetje omdat ze er vooraf niet in zijn gekend, anderen verwachten dat een stembusgang op 18 september desastreus voor de partij zal verlopen en willen pas over een jaar verkiezingen in de hoop dat in die tijd het tij zal keren.

Weinig elegant van Schröder is overigens dat hij bondspresident Köhler vooraf niet op de hoogte heeft gesteld van zijn voornemen. Nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven door de president en nu moest Köhler via de media vernemen dat Schröder dit van hem verlangde. Het is de vraag of Köhler na alles wat er is voorgevallen hiertoe genegen is.

Schröder en Müntefering hadden verwacht met hun verrassende mededeling over de vervroegde verkiezingen paniek te zaaien bij de christen-democraten. Ze hoopten dat het tumult zou leiden tot de nodige ruzie binnen CDU/CSU. Ook die verwachting is niet uitgekomen. Bij de christen-democraten is, voorzover valt waar te nemen, alles pais en vree.

De christen-democraten kunnen rustig met de armen over elkaar blijven zitten. Zolang de SPD intern verdeeld is en met afgescheiden kameraden loopt te ruziën is er voor de christen-democraten van mevrouw Merkel geen vuiltje aan de lucht.