Dat de maatschappij verontwaardigd reageert, is begrijpelijk. Een levensdelict schokt de rechtsorde. Maar een moord door een niet-TBS-patiënt schokt de burgers evengoed. Feit is dat de kans op herhaling bij TBS’ers kleiner is dan bij niet TBS’ers. Het is onjuist om het TBS-systeem verantwoordelijk te stellen voor de (vermoedelijke) daad van één man. Per jaar wordt 50.000 maal verlof verleend, in circa zes gevallen leidt dit tot een (ernstig) delict.

Eibergen
TBS wordt opgelegd aan een dader met een stoornis. Om te zorgen dat deze dader in de toekomst geen delicten zal plegen, wordt de stoornis behandeld. Doel is terugkeer in de maatschappij. Om zich later staande te kunnen houden, moet hij langzaam ruiken aan alles wat op straat gebeurt. Dat kan alleen als na een intensieve behandeling de patiënt uiteindelijk, eerst begeleid en later onbegeleid, verlof krijgt.

Levenslange opsluiting van TBS’ers betekent dat de succesvol te behandelen personen de dupe worden. Bij voorbaat wordt alle hoop opgegeven en wordt de sleutel van hun deur weggegooid. Een inhumaan stelsel waarbij de goeden onder de kwaden lijden. Bovendien, wat is het alternatief? Indien er geen TBS zou bestaan, zal er geen rechter zijn die dan maar een levenslange gevangenisstraf oplegt. Bij een tijdelijke gevangenisstraf komt de veroordeelde op een zeker moment (onbehandeld) vrij.

Er bestaat geen systeem dat absolute garantie biedt. Er zullen altijd risico’s blijven, zij zullen alleen moeten worden geminimaliseerd. Na de zaak Eibergen vorig jaar (mijn cliënt Michel S. ontvoerde een dertienjarig meisje) is de verlofprocedure aanzienlijk verzwaard.

In het kamerdebat van afgelopen donderdag is de mogelijkheid van elektronisch toezicht met gps geopperd. Het is geen ei van Columbus. Wie houdt die 50.000 verloven per jaar in de gaten? Daar is helemaal geen mankracht voor. Bovendien wordt het gedrag van iemand die continu wordt bekeken beïnvloed; alleen zonder Big Brother went hij aan de verlokkingen van onze maatschappij. Tot slot kan een dergelijk enkelbandje simpel worden doorgeknipt. De alarmbellen in het controlecentrum zullen gaan rinkelen, maar dan is de vogel al gevlogen.

Zinloos
Het is niet verkeerd de voor- en nadelen van TBS onder de loep te nemen. Er valt veel te verbeteren. Denk aan het enorme capaciteitstekort in de klinieken. Op dit moment wachten 330 tot TBS veroordeelden gemiddeld vijftien maanden (!) in een huis van bewaring op een plekje in een kliniek. Er vindt geen behandeling plaats. De motivatie neemt af naarmate de tijd zinloos verstrijkt.

Ook worden steeds meer mensen geplaatst in een zogeheten long-stay-afdeling, een definitieve verwijdering van onbehandelbaren. Een dergelijke beoordeling vindt plaats na zes jaar. Maar ook na deze zes jaren kan een behandeling aanslaan. Het is dan echter al te laat. Opvallend is dat deze ingrijpende beslissing niet wordt genomen door een onafhankelijke rechter, maar door de minister.

De voorgestelde maatregelen lijken meer op paniekvoetbal dan een gemikte trap op het doel.

De auteur is advocaat bij Anker & Anker Strafrechtadvocaten te Leeuwarden.