FNV Bondgenoten, de grootste vakbond binnen het FNV, bracht maandag de eerste resultaten over de tot nog toe gemaakte CAO-afspraken naar buiten. Hoewel deze bond nog lang niet met alle bedrijfstakken waarmee men te maken heeft overeenkomsten heeft gesloten, is er enig optimisme. „Voor 80 procent van de werknemers zijn goede afspraken gemaakt over vervroegd uittreden”, zei voorzitter H. van der Kolk.

Juist het verdwijnen van het fiscale voordeel voor prepensioen en VUT was vorig jaar de belangrijkste inzet van een fors conflict tussen vakbonden en kabinet. Het leidde op 2 oktober tot de grootste vakbondsdemonstratie ooit. Tussen de 200.000 en de 300.000 mensen verzamelden zich op het Amsterdamse Museumplein. Gevolg daarvan waren nieuwe onderhandelingen die ertoe leidden dat er meer mogelijkheden ontstonden om de unieke Nederlandse verworvenheden op dit terrein geheel of gedeeltelijk op peil te houden.

Van de door het kabinet geboden opening is gretig gebruikgemaakt. Bij 80 procent van de werknemers in alle tot op heden afgesloten akkoorden zijn de pensioenregelingen (vrijwel) niet versoberd en kan men alsnog enkele jaren eerder stoppen met werken. Soms kan dat door een stukje van het ouderdomspensioen als prepensioen eerder op te nemen, in andere gevallen zijn roostervrije dagen (ATV bijvoorbeeld) benut. Ook is bij de reparaties gebruikgemaakt van de nieuwe levensloopregeling. Maar rek is er nu echt uit.

Het onderwerp blijft echter actueel, door de vergrijzing en de stagnerende economie. Ook de bonden accepteren dat de gemiddelde leeftijd waarop mensen kunnen stoppen met werken langzaam maar zeker omhooggaat. Volgens Van der Kolk past dit in de ontwikkeling van de laatste jaren. Al in 1997 zijn daar de eerste afspraken over gemaakt. Het latere vroegpensioen is volgens hem niet te danken aan de maatregelen van het kabinet om eerder stoppen met werken tegen te gaan.

Van de bijna 320.000 werknemers die onder zestig geanalyseerde CAO’s van FNV Bondgenoten vallen, heeft tweederde recht gekregen op de zogeheten levensloopregeling voor het sparen van verlof van werk. Of deze regeling daarmee een succes is, blijft de vraag. Slechts enkele van de CAO’s bevatten een werkgeversbijdrage. Wanneer die bijdrage uitblijft, zullen werknemers met een lager inkomen niet echt gebruik (kunnen) maken van de regeling. Desondanks is de vakbond ook op dit onderdeel niet ontevreden. Er is in ieder geval een begin gemaakt. „De levensloopregeling is niet, zoals velen vreesden, een doodgeboren kindje”, aldus Van der Kolk.

Op loongebied zijn er geen grote meningsverschillen. Althans, voor dit jaar. In het Najaarsakkoord hebben de vakbonden beloofd dat zij „uiterst terughoudend” zouden zijn in hun looneisen. Dat is uitgekomen. Volgens De Geus stijgen de lonen dit jaar gemiddeld 1,07 procent, FNV Bondgenoten komt tot een salarisverhoging van 1,06 procent. Het is twijfelachtig of de bonden daarmee ook in 2006 tevreden zullen zijn.

Verder zijn nog lang niet alle pijnpunten van tafel. In verschillende sectoren moeten op vele onderdelen nog nadere afspraken worden gemaakt, met nog lang niet alle bedrijfstakken is een CAO afgesloten en er zijn enkele hardnekkige conflicten, onder meer in de schoonmaak- en de supermarktsector. Dreigende acties en zelfs stakingsdagen halen regelmatig het nieuws.

De sfeer tussen kabinet en bonden is verschraald. Als voorbeeld wijst Van der Kolk op de nieuwe inkomensondersteuning voor mensen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. Zowel de bonden als de werkgeversorganisaties zijn boos over de „veel te complexe manier” waarop De Geus deze regeling, onderdeel van het Najaarsakkoord, uitwerkt.

Verder eist FNV Bondgenoten dat het besluit van staatssecretaris Wijn van Financiën om de gouden handdruk van ouderen extra te belasten „van tafel gaat. Het kabinet handelt niet in de geest van de gemaakte afspraken en toont zich een slecht verliezer”, zegt de vakbond. Het poldermodel wordt met veel gekibbel overeind gehouden.