Dat is de uitkomst van het kamerdebat van donderdag over het referendum. De verwerping van de grondwet door de kiezers leidt tot een bijstelling van het Europa-beleid van het kabinet. De regering moet haar stem duidelijker laten horen in Brussel, leerde premier Balkenende van de referendumuitslag.

Al op de komende EU-top van 16 en 17 juni zal Balkenende bij zijn Europese collega’s beklemtonen dat de EU zich moet beperken tot de zaken die niet door de lidstaten afzonderlijk kunnen worden gedaan. Hij rekent op steun, want „zorgen over nationale soevereiniteit spelen in meer landen.” Op de EU-top zal de premier daarnaast werken aan een verlaging van de financiële afdracht van Nederland aan de EU. De nee-stem van de bevolking is hem daarbij een steun in de rug.

Minister Bot van Buitenlandse Zaken denkt dat andere EU-lidstaten nu beter naar Nederland zullen luisteren. Hij vindt dat ons land zich meer moet inspannen om zinloze Europese regelgeving tegen te gaan. De bewindsman benadrukte echter dat Nederland „niet met de rug naar Europa zal gaan staan. Europa gaat niet verder zonder ons. We blijven meepraten en meebeslissen.”

De regering erkent na de kiezersuitspraak dat er grenzen zijn aan de EU. Bot zegde toe dat hij er scherp op zal toezien dat bij een verdere uitbreiding van de Unie nieuwe kandidaten volledig aan de toelatingsvoorwaarden voldoen. Hij vindt het echter „zeer onrechtvaardig” om Roemenië en Bulgarije, die in 2007 op de nominatie staan om toe te treden, nu buiten te sluiten. „We moeten onze afspraken nakomen.”

De Europese grondwet is in elk geval definitief van de baan, beloofde Balkenende aan de Kamer. „De discussie is over en uit.” Dat betekent echter niet dat het denken over Europa stilstaat, voegde Bot daar aan toe. „Het is niet zo dat onder het Verdrag van Nice een eindstreep wordt getrokken.”

Volgende week overlegt het kabinet met de Kamer over de vraag wat de opstelling van de regering zal zijn inzake de verdere ratificatieprocedure van de grondwet in andere EU-lidstaten. Mogelijk besluiten de EU-regeringsleiders op hun top in Brussel de nog lopende goedkeuringsprocedures stop te zetten.

Behalve Brussel zal ook de bevolking merken dat het kabinet naar het volk wil luisteren. Het kabinet gaat met de mensen in gesprek over de toekomst van de EU. Volgens Balkenende is de kloof tussen politici enerzijds en burgers anderzijds na het referendum „zichtbaarder dan ooit.” Bij de kiezers bestaat veel onvrede over het tempo van de ontwikkelingen in de EU. Het kabinet wil proberen de kloof te dichten, maar heeft daarvoor geen pasklare oplossingen. Het kabinet is niet tegen het vaker houden van referenda, zoals diverse partijen willen, maar wilde donderdag nog geen toezeggingen doen.

ChristenUnie, SP en SGP uitten kritiek op de gang van zaken rond het wetsvoorstel tot goedkeuring van de Europese grondwet. Het kabinet trok dat voorstel al voor het kamerdebat in. „Dat is staatsrechtelijk niet zuiver”, stelde ChristenUnie-leider Rouvoet. De Kamer had om het advies van de bevolking gevraagd, en niet de regering, aldus SGP’er Van der Vlies. Daarom zou de Kamer moeten besluiten tegen de wet te stemmen of hem niet verder te behandelen. „Met het intrekken maakt u de feitelijke uitvoering van de wens van het referendum onmogelijk”, aldus SP’er Van Bommel.