Fractievoorzitter Van Aartsen wilde donderdag nog niet op het fractieberaad vooruitlopen, maar zei wel dat hij geen voorwaarden wil stellen, zoals CDA en PvdA hebben gedaan. Die partijen nemen de – niet bindende – volksraadpleging alleen over bij een opkomst van minstens 30 procent. Het CDA stelt bovendien nog de eis dat er bij een neestem een duidelijke uitslag van minimaal 60 procent tegen de grondwet moet zijn.

CDA en PvdA gaven al weken geleden duidelijkheid. Vrijwel alle andere partijen in de Kamer nemen het referendum hoe dan ook over.

In de VVD–fractie is een zeer kleine minderheid tegen het geven van duidelijkheid vooraf. Europawoordvoerder Van Baalen is een van hen. Hij vindt dat hij als volksvertegenwoordiger de plicht en het recht heeft om te doen wat in het belang is van Nederland, onafhankelijk van de uitslag van het referendum. Als de neecampagne wint wegens anti–euro–sentimenten of uit onvrede over het kabinet–Balkenende, wil Van Baalen dat meewegen in zijn oordeel. Ook speelt voor hem een rol dat Nederland bij een Frans ’ja’ totaal alleen kan komen te staan in Europa.

Maar Van Baalen heeft de strijd in de fractie verloren. Een meerderheid steunt VVD–aanvoerder Van Aartsen die de uitslag hoe dan ook wil overnemen. Hij toonde zich donderdag onverbeterlijk optimistisch over de uitslag van het referendum. „Ik reken nog steeds op een nipte meerderheid voor een ja".

Ook premier Balkenende houdt de moed erin. Hij put hoop uit de miraculeuze winst na een 3–0 achterstand van Liverpool in de Champions League–finale woensdagavond. „De tweede helft is ingezet", zei de premier donderdag over de laatste dagen van de campagne.

Oud–VVD–leider en oud–eurocommissaris Bolkestein plaatste donderdag kanttekeningen bij de jacampagne voor de grondwet. Het kabinet schetste volgens Bolkestein een te rooskleurig beeld van de EU en zinspeelde te veel op rampspoed als Nederland de grondwet verwerpt. „Laten we toch nuchter en zakelijk blijven. Ik ben voor de grondwet, maar verwerping is geen ramp".

Bolkestein hekelde de uitlating van D66–minister Brinkhorst (Economische Zaken), die gezegd heeft dat „het licht uitgaat", als de grondwet niet wordt aangenomen. „Ik snap niet hoe hij dat heeft kunnen zeggen. We hebben nu ook geen grondwet en het licht brandt".

De EU is volgens Bolkestein door leidende politieke figuren te veel opgehemeld als „het grote ideaal en de oplossing voor alle problemen". Dat is volgens hem een belangrijke oorzaak van de „antistemming" over Europa.

Bolkestein gelooft dat de overige EU–lidstaten de grondwet niet zullen doordrukken als Nederland als enige tegenstemt, zoals onder anderen de Belgische premier Verhofstadt heeft gesuggereerd. Als Nederland nee zegt is de grondwet „kaduuk", zei Bolkestein. „Alle 25 lidstaten moeten de grondwet ratificeren".