De heer Seldenrijk somt allerlei kwaad op dat ”de markt” oplevert in de zorgsector. Commercie, marktdenken en ondernemerschap zouden slecht zijn voor de zorg en dus de patiënt.

Dit is een eenzijdige kijk op de werkelijkheid. De laatste jaren was ik in de gelegenheid om in diverse sectoren van de zorg in de financiële keuken te kijken. Wat blijkt? Grote verschillen in financiële resultaten. Dat gebeurt zelfs in instellingen die in nagenoeg dezelfde omstandigheden verkeren. Bij de een wordt niet naar kosten gekeken, terwijl de ander de zaken zo organiseert dat er een overschot ontstaat dat als extra ingezet kan worden ten behoeve van de patiënt.

De verschillen die ik vaststel, zal het ministerie van VWS ook bemerkt hebben. Eenieder kan dit nagaan: alle jaarrekeningen van zorginstellingen die met overheidsgeld werken worden op internet gepubliceerd.

Onrustig
Nu de overheid een beperkte vorm van marktwerking wil invoeren zullen die instellingen wat onrustig worden die hun zaakjes onvoldoende op orde hebben - is daar iets mis mee? Zo trof ik een zorginstelling aan die het ’presteerde’ zo’n 28 procent van de inkomsten te besteden aan overhead (en dat was echt geen academisch ziekenhuis of onderzoeksinstelling). Wordt niet elke eindverantwoordelijke van een instelling (profit of non-profit) geroepen om als een getrouw rentmeester met de (collectieve) middelen om te gaan?

Gelukkig wordt van overheidswege niet alleen gelet op het leveren van zorg tegen een concurrerende prijs, er wordt wel degelijk een harde randvoorwaarde gesteld: de zorg moet wel aan allerlei kwaliteitseisen voldoen, dus marktwerking onder voorwaarden.

Terecht noemt de scribent de barmhartige Samaritaan als voorbeeld; maar had deze man geen oog voor de kosten van de zorg? We lezen dat hij in de herberg twee penningen als zorgbudget beschikbaar stelde. Geen vijf of tien. Zal hij de zorgkosten niet ingeschat hebben? De herbergier krijgt hier de opdracht om de zorg te verlenen en de verantwoordelijkheid om de kosten te verantwoorden: kost de zorg meer dan twee penningen, dan wil de Samaritaan dat ook betalen - maar het is niet zijn uitgangspunt. Uiteraard gaat het in deze gelijkenis over de vraag wie onze naaste is. Anderzijds geeft de Bijbel op tal van plaatsen aan hoe wij als rentmeester met de ons toevertrouwde middelen moeten omgaan (denk daarbij bijvoorbeeld aan de gelijkenis van de talenten).

Pyjama
Komt de patiënt in de knel door genoemde marktwerking? Ik sluit niet uit dat dit kan gebeuren! Laten we echter ook niet uit het oog verliezen dat het realiseren van efficiencyvoordelen financiële ruimte kan opleveren waarmee de patiënt gediend kan worden. (Het is goed te bedenken dat de zorg diverse sectoren kent en diverse financiers. Uit ervaring weet ik dat er sectoren zijn die het echt krap hebben - pyjamadagen kunnen onontkoombaar zijn.)

Ik pleit er hier echter wel voor om dergelijke voordelen binnen de sector te houden zodat efficiënter werken niet als een middel gaat fungeren om op macroniveau te bezuinigen, want dan moet ik scribent gelijk geven, al mogen we dat niet als schuld van ”de markt” zien.

De auteur was werkzaam in de accountancy en is thans hoofd van de centrale administratie van een zorginstelling.