Noord-Rijnland-Westfalen is immers niet zomaar een van de zestien Duitse deelstaten. Het heeft meer inwoners dan Nederland en een vergelijkbaar bruto binnenlands product. En zoals Beieren, een andere zwaargewicht in de Duitse Bondsrepubliek, vanouds conservatief stemt, geldt Noord-Rijnland-Westfalen als een rood bolwerk.

Het Ruhrgebied is al meer dan honderd jaar een samenballing van zware industrie. Als uitgerekend daar de socialisten een verpletterende nederlaag lijden, is het geen wonder dat de rood-groene coalitie op haar grondvesten wankelt.

Afgedacht van de ’normale’ slijtageverschijnselen waar elke premier mee te maken heeft (Balkenende heeft bij ons ook al veel van zijn glans verloren) wreekt zich hier de economische stagnatie. De Bondsrepubliek heeft zich verslikt in de Duitse eenwording. Maar niet alleen in de voormalige DDR, ook in de oude industriegebieden in het Ruhrgebied is de werkloosheid hoog. De tijd is voorbij dat kolen en staal de trekpaarden waren van de economie.

Ondanks allerlei pogingen is het Schröder niet gelukt het Duitse sociale stelsel te hervormen en de arbeidsverhoudingen flexibeler te maken. Daarvoor was de positie van de vakbonden te sterk. En toch wordt juist Duitsland binnen de EU geconfronteerd met de concurrentie van de nieuwe Oost-Europese lidstaten, waar minder planologische regels en Arbo-voorschriften gelden en de lonen stukken lager liggen. Wat dat betreft staat zijn opvolger voor een zware taak.

Met de overwinning die de CDU gisteren behaalde, wordt het overwicht van deze partij in de Bundesrat verder versterkt. Het federale karakter van de Duitse Bondsrepubliek betekent dat niet alleen de samenstelling van de Bundestag maar ook die van de Bundesrat, waarin de verschillende deelstaten vertegenwoordigd zijn, van belang is.

Vandaar dat Schröder dit najaar nieuwe verkiezingen wil voor de Bondsdag, een jaar eerder dan dat de officiële zittingstermijn afloopt. Daarbij is het nog een punt of dit constitutioneel eigenlijk wel kan. Terwijl in de Britse traditie de premier een grote vrijheid heeft in het uitschrijven van nieuwe parlementsverkiezingen, bevat de Duitse constitutie bepalingen die kabinetscrises en tussentijdse verkiezingen moeten tegengaan. Een halve eeuw geleden waren de opstellers maar wat beducht voor een terugkeer van de instabiliteit van de vooroorlogse republiek van Weimar.

Het aantreden van een CDU/FPD-coalitie in de Bondsrepubliek zal niet alleen consequenties hebben voor de binnenlandse politiek. Een Duitsland waar Joschka Fischer niet langer minister van Buitenlandse Zaken is, zal meer geneigd zijn zich achter Amerika op te stellen. Wellicht zal men zich ook iets meer aantrekken van de regels van het Stabiliteitspact. De hardheid van de munt was voor CDU en FDP vanouds een zaak van groot gewicht.