Zoals zo vaak als het om Europa gaat, is een eenvoudig antwoord moeilijk te geven. Europa bepaalt bijvoorbeeld of het toegestaan is kippen in veel te krappe legbatterijkooien te houden, of piepjonge biggen zonder verdoving te castreren. Sommige regeringen, zoals de Nederlandse, zeggen tegen deze praktijken te zijn, maar weigeren méér te doen voor het welzijn van al deze dieren dan Brussel voorschrijft. Tegelijkertijd kan de EU landen die anders helemaal geen welzijnswetten voor dieren zouden invoeren, dwingen dat toch te doen.

Onverdoofd slachten
De Europese grondwet, waarover Nederland op 1 juni stemt, erkent dat dieren wezens zijn die kunnen voelen en lijden. Na een lange campagne van Compassion In World Farming (CIWF) werd dit in 1997 voor het eerst in de Europese verdragen opgenomen. Het was een grote stap vooruit, omdat dieren tevoren slechts werden gezien als „agrarische producten.”

De consequenties spreken voor zich: met een agrarisch product kun je doen wat je wilt; een wezen dat kan voelen en lijden heeft recht op een behandeling met respect.

De grondwet stelt dan ook dat bij het vaststellen van onder meer het landbouwbeleid „ten volle” rekening moet worden gehouden met „het welzijn van dieren als wezens met gevoel.” Het klinkt mooi, maar helaas volgt er meteen een uitzondering voor godsdienstige gebruiken en voor praktijken met een culturele traditie. Denk bijvoorbeeld aan het stierenvechten of het onverdoofd slachten van dieren. Uiteraard moet deze uitzondering, die overigens óók in het Verdrag van Amsterdam uit 1997 staat, zo snel mogelijk ongedaan worden gemaakt.

De grondwet geeft, als het om landbouwbeleid gaat, meer macht aan het Europees Parlement, dat zich in het verleden herhaaldelijk heeft uitgesproken voor betere welzijnswetten voor dieren. Nú hebben de landbouwministers nog het laatste woord en kunnen zij de wens van het Parlement simpel naast zich neerleggen. Zo kon het bijvoorbeeld gebeuren dat Europa nog steeds geen maximumduur heeft vastgesteld voor het vervoer van dieren naar het slachthuis, terwijl het Parlement zich toch al meer dan driemaal daarvoor heeft uitgesproken. Ondertussen duurt het dierenleed dat veroorzaakt wordt door verre veetransporten voort.

Tikkeltje meer
Daarnaast introduceert de grondwet de mogelijkheid van een burgerinitiatief. Wie 1 miljoen handtekeningen verzamelt, bijvoorbeeld tegen het dierenleed in de vleeskuikenhouderij, kan de Europese Commissie dwingen op dat terrein wetten en regels voor te stellen.

De Europese grondwet zoals die nu voorligt, zal de bio-industrie niet in één klap ten goede veranderen. Kijken we naar de letter van de wet, dan zijn er veel verbeteringen mogelijk en nodig. Tegelijkertijd biedt het feit dat de EU een tikkeltje meer democratisch wordt dierenbeschermers en hun organisaties meer mogelijkheden effectief campagne te voeren voor dieren dan nu het geval is.

De auteur is campagnecoördinator van Compassion In World Farming (CIWF) Nederland.