”Wat toch een tijd”
Auteur: Ed Olivier
Uitgeverij: Argo Druk, Nieuw-Vennep, 2005
ISBN 90 9019 349 9
Pagina’s: 166
Prijs: € 9,90. „Wat toch een tijd!” Dat waren de laatste woorden van Lissenaar Willem Heemskerk. Hij werd in het zicht van de Bevrijding vermoord door twee plunderende Turkistaanse soldaten in Duitse dienst. De woorden vormen de titel van het herinneringsboek over de Lissese oorlogsslachtoffers van Ed Olivier.

Turkistan, dat ten westen van Mongolië ligt, werd in 1924 onderworpen aan de Sovjetregering. Na de Slag bij Stalingrad vechten de Turkistani met de Duitsers mee tegen de geallieerden. In Nederland zijn ook enkele oosterse hulptroepen gelegerd, net zoals de Georgiërs op Texel.

De twee Turkistani in Lisse zijn deserteurs. Halfdronken gaan ze op 2 mei 1945 plunderend door het dorp. De kleinste van de twee weet door een raam in de boerderij van Heemskerk te komen. Hij bedreigt dochter Nel met zijn geweer. Vader Willem is in één sprong uit bed en rent naar de kamer van zijn dochter. „Weg jij… eruit met jou!” brult hij. De bedreigde deserteur schiet Heemskerk in de buik en maakt zich daarna uit de voeten. De volgende dag overlijdt hij.

Heemskerk is een van de Lissenaren die in de oorlogsjaren omkwamen. Aanvankelijk werd gedacht dat Lisse ongeveer dertig oorlogsslachtoffers telde. Uit onderzoek van de auteur Ed Olivier blijkt dat er 56 Lissese oorlogsslachtoffers zijn. Wellicht komt dat doordat Olivier veertien mensen die in Lisse geboren zijn maar ergens anders woonden en omkwamen, ook Lissese oorlogsslachtoffers noemt. Twee Amerikaanse piloten die in de buurt van Lisse neerstortten, rekent hij ook tot de groep.

In het boek worden de 56 slachtoffers met name genoemd. Ieder hoofdstuk begint met een overzicht van persoonlijke gegevens: naam, leeftijd, adres, waar omgekomen en waar en wanneer begraven. Daarna volgen de afzonderlijke verhalen over de slachtoffers, aangevuld met notities opgetekend uit de mond van nabestaanden.

De schrijfstijl is levendig, vooral door de persoonlijke herinneringen die in een grijze letter zijn afgedrukt.