”Geloof en zekerheid”
Auteur: ds. C. Harinck
Uitgeverij: Den Hertog, Houten, 2004
ISBN 90 331 1838 6
Pagina’s: 276
Prijs: € 17,50. In de serie ”De Heilsorde” is het tweede deel verschenen met de titel: ”Geloof en zekerheid”. In zijn ”Woord vooraf” geeft ds. C. Harinck aan dat hij vanuit de Schrift en de gereformeerde theologie leiding wil geven aan ons denken over geloof en zekerheid. Na het lezen van dit boek is het mijn overtuiging dat hij op een heldere en duidelijke wijze verwoordt wat de Schrift over geloof en zekerheid naar voren brengt.

Na een inleidend hoofdstuk, waarin vooral de verschillende meningen over geloofszekerheid wat in kaart worden gebracht, begint de auteur bij wat de Schrift over het geloof zegt. Hier komt de Schrift aan het woord. Het geloof in het Oude Testament is verbonden met de belovende God. Het is vertrouwen op de belofte van de komst van de Messias. In het Nieuwe Testament is het geloof een vast vertrouwen in het getuigenis dat God geeft van Zijn Zoon, Jezus Christus. Een goudmijn is ook het gedeelte waarin de synoniemen voor het geloof uiteen worden gezet.

Duidelijk komt verder naar voren dat het geloof het werk is van de Heilige Geest. Waar de Heilige Geest het geloof werkt in het hart van een zondaar, daar wordt ook de nood van de zonde en de verlorenheid door de zondaar gekend en gevoeld. Het geloof is immers een vluchten tot Christus.

Het derde hoofdstuk brengt in kaart hoe er in de periode voorafgaande aan de Reformatie over geloof en zekerheid wordt gesproken. Hier gaat de auteur met grote sprongen door de kerkgeschiedenis. Gezien de opzet van het boek is dat begrijpelijk, maar het zou misschien toch goed geweest zijn wanneer in ieder geval vermeld was dat ook bij de theologen van de Vroege Kerk misschien wel meer te vinden en te bestuderen is dan wij doorgaans denken en doen.

Vaste grond
Het zwaartepunt van deze studie ligt in het onderzoek naar wat de reformatoren, de tweede generatie hervormers en de nadere reformatoren over dit onderwerp hebben geschreven. Het puritanisme komt wat zijdelings ter sprake met William Perkins en de Westminster Confessie.

Het is erg verleidelijk om allerlei citaten, met name van Calvijn, hier te noemen. Ik doe dat niet, maar wil mij vooral richten op het slothoofdstuk, waar de auteur de gegevens samenvat. De heilszekerheid ligt niet in wat de gelovige in zichzelf bespeurt, maar in de belofte van God. Het Woord alleen biedt vaste grond voor de zekerheid.

Naar mijn gedachte geeft ds. Harinck daarnaast terecht aan dat de Schrift spreekt over het ware geloof. De kenmerken van het ware geloof worden ons in de Schrift ook getekend. Het ware geloof is te herkennen aan kennis van en berouw over de zonde. Het is geen voorwaarde om tot Christus te komen, want het recht om tot Christus te komen ontleent de zondaar niet aan zijn boetvaardigheid, maar aan de nodiging van het Evangelie. De nodiging van het Evangelie kan onder zware druk komen te staan wanneer de zondaar wordt teruggeworpen op zichzelf.

De kenmerken van het ware geloof bewijzen de echtheid van het geloof, maar zijn niet de grond voor ons geloof en voor de heilszekerheid. Niet de kenmerken van het geloof maken ons zalig, maar Christus, Die wij door het geloof aangrijpen!

Klare wijn
Ik kan eenieder van harte aanbevelen dit te lezen en te herlezen. Hier wordt klare wijn geschonken en geestelijke leiding gegeven in onze tijd. We hebben te maken met een oppervlakkig spreken en denken over het geloof. Hier wordt bijbels onderwijs gegeven over de aard van het geloof, het kennen van Christus en het kennen van mijn zonde.

Ik wil het boek bijzonder onder de aandacht brengen van hen die zoeken naar en worstelen om de zekerheid van het geloof. Wat kan het verhelderend werken als het onderwijs vanuit de Schrift ons zo wordt aangereikt. Geloof en zekerheid zijn inherent aan elkaar omdat het geloof betrokken is op de vaste belofte van God. De wegen tot de heilszekerheid worden aangewezen, maar zo dat de belofte van God en Christus als de inhoud van de belofte centraal staan.

Mooie en leerzame dingen zegt ds. Harinck over het komen tot zekerheid, de strijd en de beproeving die een gelovige niet vreemd zijn. Prachtig is wat hij schrijft over het getuigenis van de Heilige Geest tot lering en vertroosting. Treffend is wat hij in dit verband vermeldt over de aparte invulling die dit zowel in pinksterkringen als in sommige bevindelijk gereformeerde kringen heeft gekregen.

Voorzichtige correctie
Beide ’stromingen’ kennen een bijzondere pinksterervaring. In bevindelijke kring heeft die vooral te maken heeft de beleving van het Pinksterfeest in de ziel waarbij men de Heilige Geest als Persoon leert kennen, een beleving die slechts enkele bevoorrechte kinderen van God ten deel valt. Deze bijzondere ervaring is nodig om tot de volle zekerheid te komen, naast de bijzondere ervaring van de rechtvaardigmaking in de vierschaar der consciëntie. Deze ervaring wordt ingepast in de beleving van het heilsfeit van Pinksteren. Ds. Harinck geeft voorzichtig aan dat we op dit punt bereid moeten zijn ons te laten corrigeren door de Schrift en de gereformeerde theologie. Zo spreekt de Schrift en in navolging van de Schrift de gereformeerde theologie niet. We zijn ds. Harinck dankbaar voor zijn studie en we wensen zijn boek in vele handen.