Topbestuurders in het publieke domein moeten op scherpere criteria worden afgerekend, aldus De Geus. Volgens de bewindsman schieten de gedragsregels voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, zoals geformuleerd in de code-Tabaksblat, tekort voor bijvoorbeeld energiebedrijven, luchthaven Schiphol en de Nederlandse Spoorwegen. „Niet alleen de winst moet hier bovenaan staan, er moet ook gekeken worden naar klantvriendelijkheid.”

De bewindsman noemde als „eerste actiepunt” het aanpakken van bonussen. Hij wees erop dat de overheid al heeft opgetreden bij de NS. Bij de spoorwegen werd een bonus voor de bedrijfstop van 30 procent van hun salaris teruggedraaid, nadat de staat bezwaar had aangetekend wegens onvoldoende prestaties.

De Geus had de aandeelhouders van Essent (provincies Overijssel, Noord-Brabant en Limburg) en van Nuon (Gelderland, Friesland en Noord-Holland) maandagavond bijeengeroepen om te kijken hoe zij hun invloed kunnen uitoefenen.

De afgelopen weken ontstond beroering nadat de inkomens van ruim 8 ton van bestuursvoorzitter Boersma van Essent en Nuon-topman Van Halderen via de jaarverslagen over 2004 bekend werden.

Volgens de bewindsman is met de aandeelhouders afgesproken dat geprobeerd wordt om de trend op de lange termijn te keren, zodat de beloningen niet meer zoals nu „met enorme sprongen omhoog” gaan. De Geus wilde geen concrete grens aangeven wanneer volgens hem salarissen en bonussen de pan uitrijzen.

De minister wilde bovendien niet vooruitlopen op de aandeelhoudersvergaderingen donderdag van Essent en maandag van Nuon. Gedeputeerde P. Jansen van Overijssel stelde dat daar inderdaad vooral over de toekomst wordt gesproken. „Wat uitbetaald is, vorderen we niet terug.”

De vakbonden overleggen woensdag met Essent over het salaris van topman Boersma. Volgens het energiebedrijf zal hij zelf aanwezig zijn om de vertegenwoordigers van Abvakabo FNV, CNV Publieke Zaak en CMHF te woord te staan.

Vorige week dreigde Abvakabo al met juridische stappen wegens de „buitenissige beloning.” Verder heeft Abvakabo in een open brief aan de aandeelhouders van de energiebedrijven om terugvordering van salaris gevraagd.

Ook de klanten van de twee grote energiebedrijven, Nuon en Essent, roeren zich inmiddels. Op de internetpagina ikbetaalniet.nl is maandag een e-mailactie begonnen tegen de „obsceen hoge” beloningen van bestuurders bij de energiebedrijven Essent en Nuon. Initiatiefnemer en econoom D. Stelder uit Slochteren verklaarde dat hij protesteert, omdat hij als klant geen enkele invloed heeft op het salaris van de directie bij zijn energieleverancier.

Bezoekers van de site vullen hun naam, adres en woonplaats in om de bedrijven te laten weten dat ze de energienota van mei weigeren te betalen „als het salaris van de directeur niet tot normale proporties is teruggebracht.”

Aan het eind van maandagmiddag waren via de internetpagina al bijna 300 serieuze protestmailtjes verstuurd aan Essent en Nuon.

Ook de concurrentie van Nuon en Essent begint al iets te merken van de onvrede bij klanten over de topsalarissen. Alternatieve stroomaanbieders als Greenchoice, Caplare, Enerfree en Oxxio melden over de afgelopen week enkele duizenden overstappers. Alleen Greenchoice ving er al 2000 op.

De vergelijkingssite energieprijzen.nl meldt dat afgelopen donderdag en vrijdag maar liefst 100.000 bezoekers per dag wilden weten of ze elders goedkoper terecht kunnen voor hun energie. Dat is 10 procent meer dan normaal.