Nog even en het is zover: Nederland gaat politiek kleur bekennen. Politici en de media doen er alles aan om zo veel mogelijk tegenstribbelende mensen in de richting van ’het hokje’ te krijgen. Zo zijn er tegenwoordig naast het traditionele folderen en het ’de boer op gaan’ nagenoeg om de dag peilingen en virtuele coalities, met reacties van politici daarop. Er zijn politici in dierentuinen gesignaleerd: „Die aap daar, da’s net Ad Melkert.” Er zijn heren die zich laten inpalmen door ware verkiezingsbabes. Er zijn er die spontaan voetbalwedstrijden gaan verslaan. Bovendien moet de Nederlander niet schrikken als hij of zij een over zijn hond babbelende lijsttrekker aantreft in een of andere soepele tv-quiz.

Mercurius
Onder het mom van: Zoek die kiezer op daar waar hij of zij zich geografisch, sociaal en intellectueel laat vinden, is deze gezelligdoenerij wat mij betreft niet altijd geheel onterecht. Het land kan immers pas echt goed bestuurd worden als er sprake is van een duidelijk en weloverwogen mandaat van de kiezer.

Aan deze reclamecampagne voor de stembus werd zaterdagavond echter een wel heel vreemd hoofdstuk toegevoegd door de commerciële tv-zender RTL 4. De politiek werd door deze mercuriaanse zender gedwongen een diepe knieval te maken voor ”Jip en Janneke” en daarbij zijn de kniebanden volgens mij een beetje gescheurd.

André Hazes
Het moest een heus lijsttrekkersdebat worden, onder leiding van Frits Wester en Loretta Schrijver. Ik vermoed dat beide presentatoren nadien met zeer gemengde gevoelens huiswaarts keerden. Wellicht enigszins angstig voor het verdere verloop van hun carrière, want wat een belachelijke vertoning was het!

Ten eerste bleef het debat maar uit. Ik stemde om 22.30 uur -wat überhaupt al veel te laat is- af op RTL 4, en tot mijn verbazing was veteraan Hennie Huisman nog druk in de weer met een lookalike van de volkszanger André Hazes - overigens ook een politicus tegenwoordig. Een en ander ten behoeve van de Soundmixshow, die, zo bleek later, ook als decor gold voor het lijsttrekkersdebat. „Nou ja, ’t zal wel de laatste kandidaat zijn”, dacht ik. Maar nee hoor, het geheel liet nog een halfuur op zich wachten. Huisman werd er zelf zichtbaar nerveus van: „Blijf kijken, want euh… het debat waar u lang op zit te wachten begint zo hoor. Spannend hè!”

Lief zijn
Dan de presentatie van de lijsttrekkers. Ze werden als een soort showmaster gelanceerd, met veel licht en betuttelende woorden van de RTL 4-mensen. „Dat is nog eens wat anders hè, zo’n entree?” Ja Hennie, dat is nog eens wat anders! We zullen lief voor elkaar zijn, oké!?

RTL 4 had vier onderwerpen ter bespreking uitgekozen: onderwijs, zorg, veiligheid en verkeer. Goede onderwerpen overigens, maar van een debat bleef weinig over na een onnodig inleidend filmpje per onderwerp. De kandidaten mochten na het filmpje een beetje op het onderwerp ingaan. Eerst kregen steeds drie lijsttrekkers gedurende een ’beschermde’ spreektijd van 15 seconden de kans iets over het onderwerp zeggen. De keuze werd bepaald door een spotlight. Vervolgens mochten de lijsttrekkers een poosje door elkaar schreeuwen onder begeleiding van Frits Wester. De vertoning leidde er zelfs toe dat Dijkstal op een gegeven moment haast freudiaans zei dat hij nu al weer zin had in de reclame. Ik ook.

Gedurende het door elkaar schreeuwen deed het oude vertrouwde patroon zich weer gelden: Melkert begint maar weer eens een verhaal met de strekking dat hij vooral wil luisteren naar de kiezer; Fortuyn grijpt hem bij de keel en verwijt hem juist níet naar de kiezer te luisteren; De Graaf, als een ware libertijn immer vechtend tegen de molens van het CDA, verwijt Balkenende nog maar eens lid te zijn van een partij met boter op het hoofd; Dijkstal beschouwt ook hier het geheel met een soort humoristische innerlijke verwondering - wat heeft hij, terecht, een hekel aan dergelijke kermissen; en Balkenende krijgt maar moeizaam het woord. Alleen Rosenmöller hield enigszins stand, zonder overigens op enige manier een echt punt te maken. Dat laatste valt hem echter niet te verwijten. Het zou niemand gelukt zijn in een dergelijke opzet.

Ik had eerlijk gezegd van een ’knappe kop’ als Frits Wester, die onlangs nog als eerste de val van het kabinet wist te voorspellen, meer verwacht. Maar het mocht niet zo zijn: beide presentatoren hadden het geheel niet in de hand en lieten zelfs de spot met zich drijven door Fortuyn. Deze laatste won met kop en schouders de ’wedstrijd’ volgens het aanwezige RTL-publiek, dat voorafgaand aan, gedurende en na het debat mocht stemmen.

Soundbiteshow
Naast de zinloosheid van de tussentijdse peilingen -hoe stemt het publiek voor en na tien minuten drukte? Interessant!- vielen twee dingen op. Ten eerste dat de partijen inhoudelijk nagenoeg dezelfde boodschap hadden: geef hun een onderwerp en ze pleiten voor het afschaffen van de bureaucratie en/of voor het verhogen van de investeringen.

Ten tweede, meer gevoelsmatig overigens, viel het op dat de VVD en het CDA in een bepaalde rust met elkaar verkeerden en vaak met elkaar instemden. Dat laatste was herkenbaar aan het instemmend knikken van Dijkstal als Balkenende wat zei. Een mogelijke coalitie?

Dat politiek wat mij betreft op deze manier niet bedreven kan en mag worden moge duidelijk zijn. Een stevig debat is zeker prijzenswaardig, maar een ’soundbiteshow’ als deze infantiliseert de politiek en holt ze vanbinnen uit. Omwille van de betrokkenheid van de kiezer moeten politici én de media de politiek begrijpelijk maken en niet om de hete brij heen draaien. Omwille van de realiteit moeten dezelfde politici en media hierin vooral niet doorschieten. Het schept een verwarrend simplistisch beeld en het creëert verkeerde helden: de schreeuwers.

SGP
SGP -die zich afzijdig houdt van de tv- is de winnaar van een avondje RTL 4. Zelf houd ik ten slotte maar één gedachte/advies aan de uitzending over: Dut niet in, zet die tv bij het afval en stem 15 mei op de SGP! Mocht deze partij aan de macht komen, dan is er tenminste nog een serieuze kans dat deze kwalijke onzin verboden wordt. Hebben we gelukkig toch nog een winnaar overgehouden aan een avondje RTL 4.

voetnoot (u17(De auteur is oud-voorzitter van de jongerenorganisatie van de ChristenUnie en columnist van Ebate (www.ebate.nl), een discussiesite voor geïnteresseerden in christelijke politiek.