”Het menselijk genie. Streven naar het ultieme in kunst en wetenschap door de eeuwen heen”
Auteur: Charles Murray
Uitgeverij: Het Spectrum, Utrecht, 2004
ISBN 90 7120 620 3
Pagina’s: 755
Prijs: € 49,95. De schrijver van ”Het menselijk genie” lijkt op een straatartiest die zes of zeven fakkels in de lucht wil houden. Het ogenschijnlijk gemak waarmee dat gebeurt verhult de langdurige oefening die hiervoor nodig is.

Murrays boek brengt ook met ogenschijnlijke souplesse diverse dimensies bij elkaar. Het biedt overzichten van tientallen pagina’s met sleutelontdekkingen in de wetenschap, variërend van de ontdekking van rode bloedcellen door Jan Swammerdam in 1658 tot het eerste gebruik van de stijgbeugel in het jaar 300 in China. De schrijver verwerkt tevens een grote hoeveelheid kennis op het gebied van de kunstgeschiedenis. En vervolgens gaat dit allemaal door de molen van uitgebreide statistische berekeningen.

Doel van dit alles: de zoektocht naar het ultieme in kunst en wetenschap door de eeuwen heen. De conclusie: het christendom werkt stimulerend in het streven naar voortreffelijkheid.

Dat het boek vlot leest, vindt Murray fijn om te horen. „Enig idee hoeveel inspanning het kost een ontspannen tekst te schrijven? Een eenvoudige schrijfstijl is wel een bewijs dat je de materie beheerst.”

De methode die Murray hanteert, is de zogenaamde ”historiometrie”. Het onderzoek bestaat uit het meten van de hoeveelheid tekst die wetenschappers en kunstenaars krijgen in overzichtswerken. Bij de Chinese filosofie komt Confucius op één, alsmede Shakespeare bij de westerse letterkunde. „Lijstjes zijn leuk, want ze zijn vaak het begin om over iets verder na te denken.”

De kritiek op Murrays methode is dat hij niet zozeer voortreffelijkheid meet, maar meer de relatieve bekendheid en beroemdheid. De rangorde die het resultaat van zijn methode is, blijkt echter nauwelijks vragen op te roepen. Murray: „Ook als Wagner de achtste in plaats van de vierde op de ranglijst had gestaan, waren mijn conclusies niet anders geweest.”