TWELLO - Ze waren nog maar net gestart met de merknaam Fortuin, voor organische mest. Toen werd Pim Fortuyn vermoord. Hoewel de politicus niets van doen had met mesthandel en de namen verschillend gespeld werden, bleek de merknaam opeens toch gevoelig te liggen. „Daarom begonnen we pas vorig jaar echt met de campagne.” Voor tuinmest in emmers met statiegeld.plattekst rafelen (u20,1,0(Vraag in de kleinere tuincentra in het noorden, oosten, midden en zuiden van het land naar kunstmest en de kans is aanzienlijk dat het personeel verwijst naar de grote witte emmers met rode deksels. Fortuin 7-4-7, 6-5-9, 6-4-12+4MgO of een van de andere (stikstof-, fosfor- en kalium)formules die de samenstelling van de inhoud aangeven. Bij elkaar zijn er op dit moment zeven reguliere soorten, maar wie een eigen recept indient, kan elke gewenste soort bereid krijgen. In dat geval is de minimaal af te nemen hoeveelheid wel 2500 kilo.

„We leveren puur aan de professionele kweker en aan de vakhandel, de kleinere tuincentra. Niet aan de grote ketens. Bloementelers en boom- en groentekwekers bestellen hier rechtstreeks”, zegt directeur Henk de Haan (74) van Hanol-VOF in het Gelderse Twello. In zijn afnemersbestand zitten rond de 100 grote kwekers en zo’n 800 kleinere, inclusief de ambachtelijke tuincentra.

Zijn product past het best bij dat marktsegment, vindt De Haan. Op zo’n manier werkte hij zelf ook altijd. „Niet te grootschalig, wel een gestage groei maar liefst niet te hard. En met een sterke nadruk op milieuverantwoord ondernemen. In dat palet past ook Fortuin, organische meststof met een hoog rendement. Hij werkt langzaam en lang door. Gewassen vliegen er niet door de grond uit. Zo ging het met m’n bedrijf ook altijd.”

Hanol staat voor De Haan Olie. Want De Haan startte in 1956 een handel in minerale olie (huisbrandolie en petroleum) en technische oliën. Dat was in Wilp, aan de overkant van de A1. De Haan bleek van vele markten thuis. Smeerolie, verf, gewasbeschermingsmiddelen. „De tuinbouw groeide in die jaren exorbitant.”

De oliecrisis van 1973 deed hem besluiten zich uit de oliesector terug te trekken. Tot in de jaren negentig bleef hij volop actief in de gewasbescherming. „Maar ook daarin ben ik behoudend. Niet eerder spuiten dan nodig is en nooit te veel. Het milieu telt.” Toen de gewasbescherming onder wettelijke druk kwam te staat, verschoof het accent bij Hanol richting gereedschappen en meststoffen. Dochter en opvolger Carla de Haan kwam in 1990 in de zaak.

De laatste paar jaar raakten de firmanten steeds nauwer betrokken bij de handel in organische mest. Van reguliere kunstmest is bekend dat hij snel werkt én relatief gauw is uitgewerkt. „Die soorten liggen hier nog wel, kwekers kunnen niet helemaal zonder, maar er is een natuurlijk alternatief met betere eigenschappen.” Langere werking, geen groei-explosies, geen verzuring en verzilting van de bodem, actiever bodemleven, geringe uitspoeling en nauwelijks verbranding zijn er een paar van.

Begin deze eeuw werd in Twello de naam geboren voor de organische mest die De Haan tot dan toe vooral uit België betrok. De campagne was nog maar net begonnen of Pim Fortuyn werd vermoord. „De associatie met de man bleek in de markt zo sterk dat we even gas terug namen. In 2003 liep Fortuin al wel een beetje, sinds vorig jaar gaat het echt crescendo, boven alle verwachting.” Dat die trend doorzet, blijkt uit de omzetcijfers van het eerste kwartaal 2005: net zo hoog als over heel vorig jaar. In tonnen uitgedrukt: zo’n 200. In 2004 werd voor ruim 1,2 miljoen euro omgezet. Het leeuwendeel van de mest betrekt Hanol tegenwoordig uit Duitsland.

De organische stikstof in Fortuin komt uit eiwitten, onder andere uit veren- en harenmeel, twee slachterijproducten. Ureum en ammonium horen er ook bij. De fosfor, nodig voor een goede kleur en bloemvorming, wordt gehaald uit beender- en hoornmeel. Sinds de bse-crisis zijn alleen nog varkensbeenderen toegestaan, runderbot mag niet meer. Kalium ten slotte zorgt voor stevigheid in de plant. In enkele Fortuin-varianten zitten het sporenelement magnesium, bodembacteriën die groene delen snel composteren of een beetje calcium of ijzer.

„Ook restproducten uit de wijnbouw, vermalen druiven of cacaodoppen en delen van de bonen gaan erin.” De geur van Fortuin wordt soms als onaangenaam ervaren, zegt De Haan, „maar als we de geur eraf zouden halen, zouden we de kracht halveren. Een beetje naregenen doet al wonderen.”

Achter de Hanol-hallen in Twello spuit een van de negen personeelsleden de lege, ingeleverde emmers schoon. „De helft van de verpakkingen komt terug, het deel dat vies is, reinigen we met regenwater. We streven naar 60 procent retouremmers. Alle beetjes helpen. Dat is en blijft een vast onderdeel van onze bedrijfsfilosofie.”

Dan even over de prijs van Fortuin, want die is ongeveer twee keer zo hoog als die van gewone kunstmest. „Dat klopt. Bedenk echter dat Fortuin dubbel zo lang werkt. Bij regelmatig gebruik krijg je een actief bodemleven. Verdroging neemt af, want de bodem houdt beter water vast. Er ligt als het ware een vochtig dekentje over gazon, border of groentetuin. Dat heeft Fortuin 6-5-9 voor op de reguliere 12-10-8. Die laatste werkt zes weken en bij stevige regen spoelen de meststoffen meteen uit.”