In het tumult van de afgelopen weken zou je bijna gaan denken dat bestuurlijke vernieuwing alleen het speeltje is van D66. Maar ook voor wie de wilde plannen van die partij niet omarmt, is er alle reden om na te denken over bestuurlijke vernieuwing. De nieuwe minister voor dit onderdeel, Pechtold, kondigde aan de komende twee jaar zeker ook met concrete voorstellen te komen. In ieder geval zal hij veel moeten gaan onderzoeken. Ook vanuit de christelijke politiek is een bijdrage op zijn plaats.

Al sinds jaar en dag kennen we in ons land het ”Huis van Thorbecke”. Volgens dit 19e-eeuwse model is Nederland verdeelt in Rijk, provincie en gemeente. Voor zijn tijd was het bepaald een model dat paste bij de vragen die toen leefden. Lang heeft dit model ook betrekkelijk probleemloos gewerkt. Na ruim 150 jaar moet echter worden vastgesteld dat de eisen van de tijd niet bepaald rekening houden met dit ”Huis”.

Aan de ene kant komt dit doordat de overheid in het algemeen veel meer taken is gaan uitoefenen dan in de 19e eeuw. Aan de andere kant is de schaal van Nederland behoorlijk veranderd. Die twee dingen hangen met elkaar samen. De positie van het Rijk is in dit geheel min of meer dezelfde gebleven. Wat sterk is veranderd, is de rol van de provincie en de gemeente.

De provincie lijdt aan het euvel dat het vooral een nogal technisch, afstandelijk bestuursorgaan is geworden. De gemeenten lijden aan het euvel dat de toename van het aantal taken vooral heeft geleid tot schaalvergroting. Gemeentelijke herindeling is vrijwel het enige antwoord dat hierop is gegeven. Voor de grote steden is de oplossing gezocht in verplichte samenwerking met de randgemeenten in regio’s.

Daarnaast hebben gemeenten op allerlei gebied samenwerkingsverbanden gevormd. Bijvoorbeeld als het gaat om het ophalen van huisvuil of de sociale dienst.

Verantwoording
Gevolg van dit alles is wel dat de overheid een steeds onherkenbaarder gezicht heeft gekregen. Want wie is nu nog waarvoor verantwoordelijk als steeds meer samenwerkingsverbanden de feitelijke beslissingen nemen? De overheid verwordt daardoor steeds meer tot een bureaucratisch systeem waarvan niet duidelijk is met welk gezag het spreekt en aan wie het verantwoording aflegt. Maar dat zijn nu precies de twee zaken die vanuit een christelijke visie op de overheid centraal horen te staan.

Er is dus alle reden om ook vanuit de christelijke politiek bestuurlijke vernieuwing op de agenda te zetten. Voor een goede verdeling van taken en bevoegdheden. Zodat de overheid herkenbaar blijft en zodat duidelijk blijft wie verantwoording verschuldigd is. Goed bestuur, dicht bij de burger vraagt om aanpassing van de structuren aan de eisen van de tijd. Geen speeltje voor D66 dus, maar een zaak van opbouwende christelijke politiek.

De auteur is raadslid voor de ChristenUnie in Rozenburg.